Cultuurjournalist Henk Roozeboom presenteert nieuwe theatervoorstellingen op Utrechtse podia. Dit keer een uitstapje naar het Spoorwegmuseum waar een unieke modelbaan te zien is.

Het Spoorwegmuseum heeft er met de nieuwe modelbaan Amsterdam CS 1889 een uniek tijdsbeeld bij gekregen. We zien Amsterdam zonder hedendaags verkeer met werkeilanden waar driemasters rechtstreeks aan de IJkade bij het spoor konden lossen.

             Modelbouwer Maykel Kastelijn van MK modelbouwstudio heeft heel wat uurtjes research in zijn werk zitten. Ruim een derde van de 4500 uur die hij aan de modelbaan Amsterdam CS 1889 besteed heeft, zit in het onderzoek. Beeldmateriaal uit het stadsarchief, ansichtkaarten, reclame-uitingen, oude bouwtekeningen en materiaalalbums. Het leverde hem de broodnodige details om deze maquette te kunnen maken.

            “Gelukkig kon ik gebruikmaken van eigentijdse 3D-printers, want als ik alles met de hand had moeten doen, had ik de opdracht geweigerd. Dan was het gewoon niet te doen geweest om deze maquette binnen een redelijke termijn te bouwen,” aldus Kastelijn. Met de modelbaan gaat een langgekoesterde wens van Het Spoorwegmuseum om rond het stationsgebouw van Cuypers een modelbaan te maken, in vervulling.

            Het jaar van de opening van dat station, 1889, is gekozen als uitgangspunt. “Een unieke keuze,” vindt Kastelijn. “Modelbanen van die tijd zijn, op een dioramaatje na, niet te vinden. En modelbouwers bouwen liever een baan uit een latere periode omdat er dan, verhoudingsgewijs, meer treinen reden. In die tijd reed er, dat kun je je nu moeilijk voorstellen, om het halve uur een trein.”

            Kastelijn is als gevolg van de ‘uit de hand gelopen hobby’ een modelbouwstudio begonnen waar hij op bestelling bouwsets maakt van Nederlandse treinmodellen. MK modelbouw is een begrip onder modelbouwers die hun messing bouwpakketten keurig met vouwlijnen, gaatjes en pennetjes aangeleverd krijgen. Voor modelbaan Amsterdam CS 1889 dook Kastelijn de archieven in om er achter te komen welke treinen er toen reden.

            “Dat was nog niet makkelijk, want in die tijd had Nederland nog geen hiergebouwd materieel.” zegt Kastelijn. “Aan de hand van dienstregelingen uit die periode kon ik de treinindelingen achterhalen en aan de weet komen welke deelseries hier hebben gereden. Vervolgens heb ik materiaalalbums uit die tijd geraadpleegd en de treinstellen kunnen bouwen.” De wagons van toen varieerden in lengte van 6 tot 7 meter en werden geleverd in rood, groen en bruin. Kleuren die respectievelijk de 1e, 2e en 3e klasse vertegenwoordigden.

            Kastelijn moest ook uitzoeken hoe de gevels en de straten er in die tijd uitzagen. “Dat was een kwestie van heel goed op straatnaam en jaartal zoeken. Alle data en foto’s vanaf 1880 tot 1900 heb ik doorgenomen en dat zijn er enkele duizenden geweest. Die foto’s heb ik afgedrukt zodat ze mij als voorbeeld konden dienen. Soms heb je wel een bouwtekening van het huis ernaast maar niet van het bewuste huis. Dan moest ik op basis van foto’s en de mensen die er lopen de maten inschatten.”

            De huizen zijn gebouwd met printplaten die laagje voor laagje op elkaar zijn geplakt voor de dieptewerking van kozijnen of gevelornamenten. Alles is precies zo gebouwd als het in die tijd was. Ook het schip in aanbouw dat in 1889 daadwerkelijk daar gebouwd werd.

Modelbaan Amsterdam CS 1889 is uitgevoerd door MK modelbouwstudio. Bouwer: Maykel Kastelijn. De officiële opening is op vrijdag 11 maart om 13.00 uur in de theaterzaal van het Spoorwegmuseum. De modelbaan is te vinden bij de entree van Het Stoomtheater naast de Oriënt Express.