Nieuwsjaarstoespraak burgemeester Sharon Dijksma

Hier de hele Nieuwsjaarstoespraak die burgemeester Sharon Dijksma op dinsdagavond 2 januari 2024 hield in TivoliVredenburg:

Beste mensen,

Goed om u te ontmoeten! Ik wens u een heel gezond, voorspoedig en liefdevol 2024 toe.

2024 wordt in ieder geval het jaar waarin de Domtoren eindelijk uit de steigers gaat. Als een cadeau dat heel langzaam wordt uitgepakt. Ik weet niet hoe u hier tegenaan kijkt, maar mij geeft dat toch een gevoel van verwachting en hoop. De Dom staat hier al ruim 700 jaar. En na deze restauratie kan het weer tientallen jaren de nodige regen, stormen, kou en hitte doorstaan.

Dit vind ik een mooi beeld voor Utrecht. We hebben een stevig fundament. Omvallen zullen we niet snel. Om maar eens enkele onderdelen van dat stevige fundament te noemen: we scoorden het afgelopen jaar weer hoog op de ervaren gezondheid en de gezonde levensstijl. De overlastcijfers dalen, de economie groeit en de werkloosheid is laag. Utrecht scoort op alle lijstjes hoog als stad waar het aantrekkelijk wonen, werken en recreëren is.

Net als de Dom maken we de stad Utrecht bestendig voor de toekomst. We gaan zoveel mogelijk energie besparen en duurzame energiebronnen aanleggen om zo snel mogelijk als stad klimaatneutraal te zijn.

Dus nee, als stad zullen we niet snel omvallen. Maar we moeten heel erg goed blijven kijken naar het voegwerk. Is dat sterk genoeg? Houdt het alle stenen nog wel bij elkaar?

Het afgelopen jaar hebben er vele situaties gespeeld die het voegwerk flink op de proef gesteld hebben. Mensen zijn steeds feller tegenover elkaar komen te staan. Het blijkt steeds moeilijker om de verbinding te maken en elkaar tegemoet te komen .

Ook het Israëlisch-Palestijns conflict dreigt onze stad te verdelen. De gruwelijkheden in deze oorlog doen een beroep op de behoefte van de mens om een kant te kiezen. Om het kwaad aan te wijzen. Maar ik zie vooral het verdriet en de angst van beide kanten. Utrechtse Joodse kinderen die nauwelijks meer naar school durven te gaan. Utrechtse moslims die bang zijn voor een aanslag op hun moskee.

Al deze Utrechters zijn me even lief. Wij zijn allen verantwoordelijk voor hun veiligheid. En daar kunnen we alleen voor zorgen als we deze oorlog niet importeren in onze stad.

Essentieel daarbij is dat we mensen blijven zien als individuen, en ze niet in een groep wegzetten, met een lidwoord ervoor. Want dat doe je makkelijk, zo hoorde ik een van de sprekers bij de herdenking van de Kristallnacht zeggen.. De Joden. De Palestijnen. Hierdoor komen mensen tegenover elkaar te staan.

Met een individu kun je altijd het gesprek aangaan. Aan een persoon kun je altijd een vraag stellen. Dát is het voegwerk. Naar elkaar luisteren. Niet meteen oordelen. Wij hebben in Utrecht het Bondgenotenoverleg. Daar zitten we aan tafel met de vertegenwoordigers van de verschillende groepen uit onze stad. We luisteren met respect naar elkaar en bedenken manieren om zo goed mogelijk met deze situatie om te gaan. Dit is een mooi voorbeeld van hoe het ook kan.

Ik noemde al de lijstjes waarin Utrecht het goed doet. Als we inzoomen in die lijstjes, dan zien we ook een andere realiteit. Die moeten we ook bereid zijn onder ogen te zien. Er zijn wijken waar veel mensen op de armoedegrens leven. In Utrecht groeien 8000 kinderen in armoede op. In welke wijk je wieg staat, maak wel degelijk uit voor de kansen die je als kind krijgt in je leven. Ik vind dat niet te verkroppen.

Armoede is een hardnekkig probleem met vele facetten en gevolgen. Wij hebben in onze stad de Armoedecoalitie geformeerd om mensen ondersteuning te bieden op al die facetten. Dit platform zorgt ervoor dat mensen gemakkelijker en sneller toegang hebben tot de juiste hulp en dat zij de regelingen kunnen aanvragen waar zij recht op hebben. Als gemeente blijven wij in gesprek met de andere partners van de coalitie over hoe we armoede het beste kunnen bestrijden.

In het afgelopen jaar hebben we in Utrecht te maken gekregen met nieuwe en hevige vormen van criminaliteit. U mag best weten, daar ben ik erg druk mee geweest. Met de aanpak dan, dat zult u begrijpen. We hebben een stevige aanpak gelanceerd: ‘Grenzen stellen en perspectief bieden’. We pakken de criminaliteit hard aan maar kijken ook hoe we daders een nieuw perspectief kunnen bieden.

En ik moet eerlijk zijn: de meeste effecten van deze aanpak zullen we pas op de lange termijn zien. Steentje voor steentje moet een nieuw bouwwerk tot stand komen. Het vergt een lange adem. Maar die hebben we. En ik ben er heel trots op hoe wij daarin met alle partners samenwerken.

Met alle uitdagingen en keuzes waar ik in 2024 voor kom te staan, kan ik in ieder weer wijzen naar de gerestaureerde windvaan bovenop de Dom. Daarop staat Sint Maarten, op z’n paard, die zijn mantel doormidden snijdt en de helft aan een bedelaar geeft.

Sint Maarten, de beschermheilige van Utrecht, staat voor barmhartigheid. Dat betekent medeleven, vriendelijkheid en genade jegens anderen. Vooral tegenover degenen die in moeilijkheden verkeren, fouten hebben gemaakt of hulp nodig hebben. Het gaat over begrip, mededogen en vrijgevigheid tonen, zonder te oordelen.

De vlag der barmhartigheid hangt letterlijk en figuurlijk boven Utrecht. Dat geeft richting. Het betekent dat we ons sociale beleid tot op het bot zullen moeten verdedigen. Dat we mensen opvangen die dat nodig hebben. Dat we mensen helpen die moeite hebben om rond te komen. En dat we zorgen dat iedereen zichzelf kan zijn.

Barmhartigheid, dat is het voegwerk van Utrecht. Er zijn talloze Utrechters die dat dagelijks in de praktijk brengen. Vorig jaar heb ik er veel mogen ontmoeten en ik noem er een paar:

• Meneer de Bos Kuil die van het Griftpark een ecologische parel heeft gemaakt.
• Meneer Wolswijk die al 35 jaar betrokken is bij Voetbalvereniging De Meern.
• Mevrouw Berkane die coach en inspirator is van duizenden Utrechtse vrouwen en onder meer de Whatsappgroep Samen Kanaleneiland heeft opgezet.
• Mevrouw Van Wijngaarden die al decennialang actief is voor de Zonnebloem en de Voedselbank.
• Meneer Ouzil die in de Zwanenvechtwijk activiteiten organiseert voor de jongeren.

Deze mensen, en alle duizenden andere vrijwilligers, zijn iedere dag de inspiratie voor onze stad.

Zij zijn natuurlijk al redenen genoeg om nooit meer uit Utrecht weg te willen. Maar ik heb er nóg een paar.

• ‘Utreg m’n stadsie’ van Herman Berkien is vorig jaar binnengekomen in de Top 2000 aller tijden op plek 1731. SanDeMan bracht het net prachtig ten gehore.
• Het Rietveld-Schröder-huis bestaat in 2024 100 jaar. 100 jaar het toonbeeld van eenvoud en functionaliteit. ‘Leven in plaats van geleefd worden’, was het motto van Gerrit Rietveld bij het ontwerpen van dit Utrechtse icoon. Dat wens ik iedereen. Laten we vooral ook onze culturele instellingen koesteren. Muziek, kunst, cultuur…we hebben het zo nodig voor de nodige verstrooiing, vrolijkheid en inspiratie.
• Sport hoort daar uiteraard ook bij. Goed nieuws dat het vrouwenvoetbalteam van FC Utrecht sinds dit seizoen deelneemt aan de Vrouwen Eredivisie. De prestaties van de mannen laten sinds de komst van Ron Jans een stijgende lijn zien en de overwinning van USV Hercules in het bekertoernooi smaakte zeker naar meer.
• Over smaak gesproken…we hebben sinds 2023 twee stérrenrestaurants. Nu staat Utrecht pas écht goed op de kaart. Laat het gastro-toerisme maar beginnen.
• En als we het toch over culinaire hoogstandjes hebben…Utrecht is de bakermat het meest besproken gebakje van Nederland, inderdaad de crompouce.
• Of dit een bijdrage levert aan de Utrechtse economie betwijfel ik, maar ik weet wel dat het afgelopen jaar de regio Utrecht wederom de prijs ontving voor ‘meest competitieve regio van Europa’. ‘Utrecht bruist’ zei Lien Vos in 1992 bij haar afscheid als burgemeester en dat is nog altijd zo.
• Een mooi symbool daarvan is Hoog Catharijne dat vorig jaar 50 jaar bestond. Al 50 jaar is dit ons bruisende woon-, werk- en winkelhart en daar mogen we trots op zijn.

Beste mensen, ik rond af.
2024. Ik hoop dat dit het jaar wordt van het luisterend oor. Van het betere voegwerk. Van de barmhartigheid.

En u mag best weten; hier maak ik me zorgen over. Hoe mensen elkaar in deze dagen kunnen bejegenen, vanuit dreiging en wantrouwen, draagt niet bij aan die barmhartigheid. Dat hebben we ook weer gezien tijdens de afgelopen jaarwisseling, toen agenten werden bekogeld met vuurwerk. Dus ik wil iedereen oproepen – en laten we kijken hoeveel columns hierover geschreven worden - als je ergens bezorgd over bent, zoek elkaar op en praat met elkaar. Stel een vraag en slik je oordeel in. Blijf nieuwsgierig, blijf tolerant. Geef een ander de ruimte om zichzelf te zijn. Ik hoop dat we hier in 2024 meer van zien.

En 2024 wordt het jaar dat de jonge kinderen van Utrecht – maar ook ikzelf - de Dom voor het eerst zonder jasje zien. Laten we daar het glas op heffen.

Dank u wel.