'Storm blies middenschip weg'

"Je loopt zo een dag in september 1441 in en als je goed luistert hoor je het gehamer en gezaag, van het werk dat aan de Domtoren plaatsvindt", zegt René de Kam over de prachtige 3D-animatie op de expositie Trots van de stad, de Domtoren van Utrecht.

Op zijn gezicht een grote glimlach want De Kam, met Renger de Bruin samensteller van de expositie, had er maar graag bij geweest in die jaren. "Ik ben die mensen gaan waarderen, ze werkten erg efficient en duurzaam. We denken van alles over de Middeleeuwen, maar ik weet nu: ze waren beslist niet dom in die tijd."

In circa 62 jaar tijd werkte een (wisselende) groep van 15 arbeiders aan de bouw van de Domtoren. "Daarnaast huurden ze dan zzp'ers van die tijd in, alleen als het nodig was: een smid, een dakdekker enzovoort. Er waren in feite nooit meer dan dertig mensen tegelijk op de bouwplaats."

De Kam is een echte Domtorendeskundige geworden want als medewerker van de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht werkte hij mee aan het boek De Utrechtse Domtoren, trots van de stad. Tien jaar lang verdiepte hij zich in alles wat met de toren te maken heeft gehad.

"In het begin was de toren rood-wit geschilderd, naar de patroon van Utrecht en de toren Sint Maarten. Er komt nu een restauratie aan, zou het mooi zijn om hem weer zoals het origineel in rood-wit te schilderen?" De Kam zegt het met gekkigheid want hij weet heel goed dat dit een oneindige discussie zou gaan opleveren. Maar serieus is hij wel in het 'omgooien van het heilige huisje' dat het middenschip van de kerk te zwak gebouwd zijn geweest en daarom instortte tijdens een storm in 1674. "Dat is toch echt de schuld geweest van de storm. Het middenschip was prima gebouwd, dat zie je nog steeds in DomUnder ook waar je de fundamenten ziet, die zijn behoorlijk stevig."

In de tentoonstelling heeft een radarbeeld met het verloop van de storm op 1 augustus 1674 een behoorlijke plek gekregen. De Kam: "Het KNMI heeft voor ons dit helemaal uitgezocht en het staat vast dat het de grootste storm van het millennium is geweest die al in Noord-Frankrijk begon en die overal veel schade heeft veroorzaakt, ook in Antwerpen. Het was een front dat met 70 km/u over het land raasde. Zo hard kon niemand gaan in die tijd en dus kon niemand worden gewaarschuwd het overviel iedereen."

Volgens het KNMI ging de storm, die een half uur boven Utrecht huishield, gepaard met valwinden van meer dan 200 km/u. Zo'n valwind heeft het middenschip getroffen en de boel laten instorten. Opmerkelijk is dat zo'n wind heel lokaal is en dat de toren dus net niet werd geraakt. "Die stond in een windluwe zone en het is een wonder dat die nog overeind staat", legt De Kam uit. "De toren van de Pieterskerk ging wel om en heel veel andere objecten, huizen en andere kerken, werden door de storm zwaar beschadigd. Half Utrecht lag in puin, maar de Domtoren stond nog."