Door Rob Hufen Hzn. 

In zijn recensie van het boek Muurkunst van Joost van Waert, vraagt Ton van den Berg zich op 10 juli j.l. af wie de schepper is van het grote glaskunstwerk in de Lange Koestraat. Joost van Waert heeft die vraag tot zijn spijt niet kunnen beantwoorden. 

In mijn boek Meesters voor God en Kerk, Knechten van Brom (dec 2014) heb ik de maker beschreven (pag. 358): de Oostenrijkse kunstenaar José Pirkner (*1927)

Hij werd in 1951, als jonge in Graz afgestudeerde metaaldrijver, door de Utrechtse edelsmeden Brom naar hun werkplaats gehaald. Hij vertrok in 1954 met ruzie – zoals verschillende getalenteerde jonge ambachtslieden – en begon voor zichzelf.

Hij vertelde: "Charles Eyck* had al eens gezegd: 'José  je moet daar weg, je moet een eigen atelier hebben'. Ik had geen gereedschap en een werkbank en zo, dus ik heb mij ingekocht bij Adriaan Hamers in Tilburg. Daar kon ik werken."

"Het ‘Nationaal geschenk voor Brakkestein, een monstrans’ (een vergulde standaard voor uitstelling van de H. Hostie in de Rooms katholieke eredienst, RH), heb ik gemaakt. Ik heb daar beelden gemaakt van zes meter hoog, waarmee Hamer(s) naar Amerika ging, maar niet zei waar ze gingen staan. Ik werd gewoon betaald en dat was het. Ik heb wel een madonna ontdekt in New York en een beeld in Pittsburg, die ik heb gemaakt. Ik ben naar de Rijksacademie in Amsterdam gegaan en later naar de Vrije academie in Utrecht (Artibus). Mar Diemel, de directeur, wilde dat ik er les in metaaldrijven zou geven."

José trouwde de Nederlandse balletdanseres Joke Baegen die les had van bij Sonja Gaskell, en heeft in de twee decennia dat hij in Nederland werkte (met name vanuit Amsterdam), veel werk gemaakt, ook in de openbare ruimte, maar daarvan is tamelijk veel verloren gegaan, o.a. door diefstal. 

De Utrechtse middenstander Harry Bayer, zocht eind 1950 iemand, die een buste van een kop kon voorzien. Pirkner maakte een holle kop van brons en Berlijns zilver. Bayer bezit ook 'een bronzen jongen op een bobslee die een berg af sodemietert' (citaat Bayer). Achterin 'Bayer Classic' (Vredenburg 34 te Utrecht), bevond zich een vijf meter breed glasvlak van Pirkners hand (1962). 

Na zijn terugkeer naar Oostenrijk in 1978, maakte Pirkner er veelsoortig werk: van ‘n bronzen mensengroep op kerkdeuren in Steeg (O) tot negen enorme bronzen stieren voor het door hem ontworpen hoofdkantoor van Red Bull (Fuschl am See, 2008). Hij werd omstreeks de laatste eeuwwisseling ere-professor te Wenen. Toen hij ruim een halve eeuw na zijn vertrek bij de beroemde Utrechtse Brom zijn website inrichtte, overheerste mildheid en trots, dat hij er gewerkt had.

Een paar jaar geleden waren mijn vrouw en ik te gast bij een uitbundige huldiging van Pirkner in het kasteel, tevens het museum van Lienz in Oostenrijk.

Twee werken van Pirkner


Rob Hufen Hzn. is publicist van artikelen en boeken over historische onderwerpen.  

* Charles Eyck/Eijck (1897-1983).

Website van José (Jos) Pirkner