Werkgroep: Historische tuin bij Centraal Museum verdwijnt

De Werkgroep Pandhof Sinte Marie is bang dat de historische tuin bij het Centraal Museum dreigt te verdwijnen en stuurde deze week een brandbrief aan de raadsfracties.

Geachte fracties,

De directie van het Centraal Museum heeft laten weten de historische tuin, een verbeelding van een middeleeuwse lusthof en aangelegd in 1922, op te zullen heffen. De tuin bevindt zich momenteel in een inham van het gebouw, die bij de herinrichting van de buitenruimte een nieuwe groenbestemming krijgt.

De plannen zijn op voorlopig ontwerpniveau uitgewerkt. Naar aanleiding van het opheffingsbericht hebben wij de directie om een gesprek over de plannen verzocht. Tevens stelden we voor eventueel het structureel onderhoud te willen verzorgen mocht dat de bottle-neck voor instandhouding zijn. Op ons verzoek om een gesprek werd afwijzend gereageerd. Ons werd meegedeeld dat het plan vertrouwelijk was maar wel deze winter uitgevoerd gaat worden.

Voor alle duidelijkheid, het is er ons niet om te doen de CM-tuin te gaan onderhouden, wel zouden we kunnen adviseren hoe de tuin ingepast kan worden in de nieuwe opzet. 

Wellicht heeft uw fractie een goede ingang tot de directie om een redelijk overleg te bepleiten om het belang van de historische tuin te kunnen toelichten en te vernemen wat de motieven van de directie zijn om te besluiten dit bijzondere groene erfgoed te verwijderen.

Even wie wij zijn: wij zijn de pandhoveniers die al vele jaren de Pandhof van Sint Marie aan de Mariaplaats (in de kloostergang) onderhouden. Vanuit onze werkgroep hebben we geregeld contact met de andere historische tuinen in de binnenstad. Het aardige is dat onze middeleeuwse binnenstad diverse historische tuinen bezit die ieder een andere periode dan wel thema uitbeelden en een eigen ontstaansgeschiedenis hebben.

Mede-stadsbewoners maar ook zeer veel stadbezoekers en toeristen weten deze tuinen goed te vinden en te waarderen. Het Centraal Museum is in feite de initiator geweest voor dit type tuinen door al vroeg in de 20e eeuw op basis van afbeeldingen op schilderijen, een middeleeuwse lusthof te reconstrueren. En dat inclusief een extra bijzonderheid, namelijk de zodenbank, waarop Maria op diverse schilderijen afgebeeld wordt. Toen het restaurant nog aan deze tuin grensde (vòòr de vorige verbouwing) was de tuin een pareltje voor bezoekers die graag buiten hun drankje wilden nuttigen.

Hoewel de tuin formeel geen beschermd monument is, beschermde tuinen zijn een grote zeldzaamheid, zouden wij deze tuin wel als groen erfgoed willen aanmerken. De aanleg van de tuin rond 1920 is goed gedocumenteerd. De waardestelling die door Oldenburgers Historische Tuinen in 2007 opgesteld is op verzoek van de toenmalige directie geeft de waarden van de tuin duidelijk weer en noemt tevens welke onderdelen gemist worden. O.a. het sierhekwerk en de fruitbomen die verwijderd zijn bij de vorige verbouwing van het CM. Het hek bevindt zich nog in de opslag.

Oldenburgers Historische Tuinen geeft als aanbeveling: 'het mooiste zou zijn het levende schilderij weer als 'museumstuk' in ere te herstellen.' Als 'een tweede oplossing' wordt een compleet nieuw ontwerp voor de gehele tuin gesuggereerd waardoor 'de tuin qua sfeer harmonischer kan aansluiten bij de binnenhof grenzend aan de kapel en aan de tuindelen langs het stallencomplex'.

In feite wordt de keuze aan het museum overgelaten. Deze waardestelling was voor de toenmalige directie juist aanleiding de tuin te behouden en een opknapbeurt te geven. De opknapbeurt ging niet zo ver dat ook het hek werd teruggeplaatst. De overige buitenruimte werd aangekleed met grote perken hoge siergrassen waarmee de onevenwichtigheid van de buitenruimte als geheel helaas nog vergroot werd.

Momenteel is er een verbouwing aan de gang waarbij het museumcafé verplaatst wordt naar het huidige glazen entreegebouw met een buitenterras grenzend aan de historische tuin. De tuin in opgeknapte vorm zou binnen de monumentale sfeer van de historische gebouwen de kwaliteit van de museale beleving van de buitenruimte zeer ten goede komen. De bedoeling is dat deze buitenruimte ook voor niet-museumbezoekers opengesteld wordt.

Onduidelijk is nu op welke gronden de directie kiest voor een nieuw ontwerp voor het gehele binnenterrein met uitsluiting van de historische tuin als onderdeel daarvan.   

Wij vragen u om uw contacten met het CM aan te wenden zodat het CM een dialoog aangaat over de motivatie voor deze keuze. Zowel in het licht van de waardestelling als in de rol die de tuin heeft als historische groen erfgoed in het museumkwartier van de binnenstad.

Wij kunnen opns voorstellen dat de tuin met het huidig onderhoudsniveau niet past in de plannen van de directie, maar dat betekent nog niet dat de structuur van de 'lusthof' niet aantrekkelijk zou zijn voor bezoekers van het museum, integendeel!  

Het museum mag dan verzelfstandigd zijn, gemeente en fondsen betalen tonnen om de verbouwing en herinrichting van het binnenterrein mee te financieren, ervan uitgaand dat hierbij door het CM goede keuzes gemaakt worden. Daar past toch een wat opener houding vanuit het CM bij en geen afwijzing van iedere discussie. We willen voorkomen dat zo'n historisch groenelement zomaar zonder enige discussie en nadere motivatie uit het Utrechts stadsbeeld verdwijnt.

Met vriendelijke groet,

Werkgroep Pandhof Sinte Marie