Van den Berg - Doodzonde om atoomschuilkelder te slopen

Door Ton van den Berg - Doodzonde, dat is het dat de atoomschuilkelder in de Noordertunnel onder het Stationsplein verdwijnt. Een reliek uit de Koude Oorlog moet wijken voor nieuwbouw van het Noordgebouw op het Stationsplein.

Bij een eventuele atoomaanval was de Noordertunnel een toevluchtsoord voor 2000 mensen, die zouden zich dan laten opsluiten in een betonnen bak afgesloten met speciale ijzeren deuren. Die deuren zijn al verdwenen, wat nog over is is de zogeheten technische ruimte waar machines staan die voor elektriciteit en frisse lucht moesten zorgen. En als die machines uitvielen waren er vier fietsen die met hun aandrijving die taak moesten overnemen.

Sinds 2010 is de technische ruimte via een raam in de Noordertunnel te zien. Lange tijd waren er ook filmbeelden te zien die tekst en uitleg gaven. Bij de opening ervan poseerden leidinggevenden van de NS en ProRail en ook toenmalig wethouder Harm Jansen en gedeputeerde Anneke Raven waren er bij om het belang van deze openstelling te onderstrepen.

Dat belang is inmiddels ondergeschikt geraakt aan de nieuwbouw van het Noordgebouw dat boven deze plek wordt gebouwd. Onderdelen van de machinekamer verhuizen mogelijk naar die locatie.

Maar wat is het zonde, wat is het misschien ook wel dom om zo'n stuk geschiedenis zomaar af te breken. Waar in Utrecht vind je nog zo'n technische ruimte die helemaal in tact is? Onder de Marnixbrug misschien? Was daar ook een atoomschuilkelder gemaakt? Er was een atoomschuilkelder in de bunker bij Kanaleneiland, maar die is al jaren terug voor uitbreiding van een weg gesloopt.

Oke, de kelder was misschien nog niet zo oud (gebouwd in 1973), maar het was er wel aangelegd omdat de koude-oorlog daarom vroeg. Een plek voor 2000 mensen om een atoomaanval te overleven. Wie daarin zouden komen is de vraag, of ze het zouden overleven is de vraag. Allemaal vragen die zo'n bouwwerk extra intrigerend maken. Hoe kwamen we erbij om ze te bouwen (en ze nu te slopen)?

De koude-oorlog is voorbij, zeggen ze, maar de herinnering aan de angst voor een atoomaanval is relevant (er zijn al fictieve romans waarin Poetin op de knop drukt!). De atoomschuilkelder herinnert ons aan die dwaze tijd waarin we telkens door de media werden voorgehouden hoeveel raketten 'wij' hadden en hoeveel 'zij'. De atoomschuilkelder is een stuk geschiedenis, een stuk erfgoed.

De resten van het 16e eeuwse kasteel Vredenburg worden ingebouwd in de parkeergarage Vredenburg omdat we geschiedenis belangrijk vinden. Dat zou ook moeten gelden voor hedendaags historisch erfgoed, de technische ruimte zou prima ingebouwd kunnen worden in het Noordgebouw. Ook de koude-oorlog verdient het om niet vergeten te worden.