Door Ton van den Berg - Ik wil niet zeuren, maar een goed mediadebat heb ik nog nooit meegemaakt in Utrecht. En dat komt omdat we geen enkele traditie hier kennen als het gaat om kritisch om te gaan met de Utrechtse pers. Als iemand iets zegt over de media is het meteen verdacht en wordt het als vijandig gezien. Je kijkt wel uit.

Journalistiek in Utrecht is een kwestie van kampen: AD/Utrechts Nieuwsblad, RTV Utrecht, DUIC, huis-aan-huisbladen. Als de een iets zegt over de ander heb je de poppen aan het dansen. Het heeft mij al jaren ervan weerhouden iets te publiceren over hoe ik aankijk tegen de Utrechtse nieuwswereld. Voor je weet ga je in de ban.

Maar als ik dan op een mediadebat kom zoals maandagavond in TivoliVredenburg, hoor ik dat velen vinden dat de pers het in Utrecht niet goed doet, maar is er niemand die het lef heeft duidelijk te maken wat er dan aan schort.

Wat ik begreep was dat moeilijke onderwerpen (voorbeeld: grondverkoop Merwedekanaalzone) niet echt scoren bij de lezer/kijker/luisteraar en dat jongeren (die zich op het debat niet vertegenwoordigd voelden) liever hun nieuws van YouTube halen, dat er een eeuwigdurende kloof is tussen voorlichters en journalisten en dat de pers nog steeds veel te wit is.

U begrijpt, het bleef dus bij obligate discussies die niet echt diep gingen. Drie panels met iedere keer vijf of zes deelnemers die allemaal aan de beurt moesten komen en waar de algemeenheden van af dropen. "Ja, we moeten beter ons best doen" en "We moeten ons niet afhankelijk maken van die voorlichters", enzovoort en niks nieuws onder de zon.

De organisatie, RTV Utrecht in samenwerking met TivoliVredenburg, had op zich z'n best gedaan er een debat van te maken. RTV-verslaggever Marc van Rossum liep door de zaal met een grote microfoonhengel, maar er waren weinigen die zich geroepen voelden het vuurtje in het debat eens op te stoken. Ik ook niet, want wie z'n kop boven... nou ja, u weet wel.

Alleen toen het afgelopen was, toen gingen we met z'n allen te keer. Althans, ik heb niemand gesproken die zei dat het een goed debat was, dat we er als Utrechtse pers iets van hadden opgestoken. Iedereen die ik sprak vond dat het oppervlakkig was geweest en nergens toe leidde, geen conclusies of niks. Zelfs Herman de Schermman, die het debat presenteerde, kon ons niet verblijden met een mooie overzichtelijke conclusie, een houvast hoe we verder kunnen gaan, dat we over een paar jaar wel zeggen dat de Utrechtse pers het goed doet.

Waar had het dan wel over moeten gaan? Nou, over dat media liever een stukje over een pop-up condoomwinkel op het Centraal Station schrijven dan een doorwrocht artikel over dat de (Amsterdamse) wethouder Anke Klein van onder meer financiën en erfgoed (D66) de subsidie voor het Museum van Zuilen niet nodig vindt.

De condooms scoren veel meer hits op internet, en het is veel goedkoper en sneller te maken. Media als AD/Utrechts Nieuwsblad betalen 13 cent per woord aan freelancers. Voor zo'n fooi kan je toch niet verwachten dat een journalist uren en uren aan een artikel van 300 woorden werkt. "Ga toch vakken vullen", zegt mijn vriendin altijd. 'Dat verdient veel beter." Het duurt niet lang meer of je kan beter de krant bezorgen dan erin schrijven.

De kwaliteit holt achteruit omdat een artikel dat nu bedacht wordt gisteren klaar had moeten zijn. En dan liefst nog niet alleen geschreven, maar ook in beeld of op de radio gebracht in een 45-seconden-item. Ik heb te doen met de journalisten die dit waar moeten maken.

Onzorgvuldigheid treedt dan in en dat is niet goed voor het vertrouwen in de pers, want foutieve verhalen zijn fake-news. Juist van de professionele pers moet je verwachten dat alles klopt. Maar daar is geen tijd (en geld) meer voor. Vorige week stond mijn naam vermeld in een artikel over het mediadebat op de website van RTV Utrecht. Ik stond daar aangekondigd als oud-eindredacteur van Oud Utrecht. Een klus die ik voor het laatst in 2011 deed en het was De Oud-Utrechter (...). Niemand die dat even checkte en de moeite nam om meer actuele informatie te vermelden. Checken kost tijd.

Gelukkig zijn er nog veel goede zaken in de media. Een columniste als Marieke Dubbelman schrijft in het AD/Utrechts Nieuwsblad steeds vaker kritische columns over de machinaties van de achterlijk stijgende huizenprijzen in de stad, maar een goede journalistieke analyse van haar collega's bij de krant mis ik dan toch.

Waarom zou een journalist zich nog geroepen voelen om zulke ingewikkelde verhalen te maken?! Zoals werd opgemerkt over de Merwedekanaalzone scoren die artikelen te weinig en dat vinden de baas en de aandeelhouders van de krant niet leuk.

Ook de door publiek geld gesponsorde regionale televisie van RTV Utrecht houdt het, als het om verdieping gaat, liever bij onschuldige rubriekjes met door Utrecht paraderende mannen als Westbroek, Peroni, Brunner en Van Rossum. Niks op tegen, maar een goede inhoudelijke talkshow ontbreekt. Ook in het nieuws van die omroep hoor je zelden een kritische blik op wat er in de stad speelt. Er zijn journalisten die het proberen, maar ze maken zich er niet populair mee bij hun eindredacteuren.

En als er dan eens een documentaire gepland staat is die vrijwel altijd mogelijk gemaakt door bijdrages van bedrijven, fondsen enzovoort. Van een onafhankelijke journalistiek is zelden sprake. Als iemand zo'n onafhankelijke productie gemaakt heeft moet hij of zij zelfs geld meenemen om het op de buis te krijgen want dat signaal doorsturen kost geld.

Nou, met mijn grote bek kan ik het verder wel vergeten om nog eens een klusje te krijgen bij de een of ander. Laat ik daarom voor de volledigheid ook internetcourant DUIC noemen. Daar ontbreekt het ook iedere dag aan genoeg geld om iets meer te kunnen doen en wordt er gescoord met leuke stukjes over winkeltjes en nieuwe aanwinsten in de horeca. En last but not least kennen we de huis-aan-huisbladen waar je echt beter vakken kan gaan vullen want voor mijn veertiendaagse column van Koos Marsman in het Stadsblad krijg ik 25 euro per keer en als andere freelancers van die krant dit nu lezen zullen ze denken: 'Verdorie, dat is meer dan ik krijg'.

Waarom schrijf ik het dan toch op en maak ik me kwetsbaar (in een voor internet veel te lang epistel!)? Dit verhaal komt uit m'n hart, want ik verlang naar een mediadebat waar we volgend jaar misschien wel zinnige dingen kunnen zeggen en elkaar in de ogen kunnen kijken over wat er mis en goed aan is aan de pers. En wat mij betreft vooral om dat laatste te bereiken, want Utrecht verdient goede journalistiek. 

Ton van den Berg

ZZP'er, eindredacteur Nieuws030 (website zonder inkomsten), columnist, tekstschrijver (onder andere boek Stadsjeugd en Van Stadsjie tot Stad), presentator (nb. voor RTV Utrecht maak ik begin volgend jaar samen met Ad van Liempt een vervolg op de serie Tijd van Toen, afspraken daarover zijn al gemaakt).

Reageren kan via e-mail: reacties@nieuws030.nl