Burgemeester Dijksma gaf geen antwoord op belangrijke vragen

Door Olaf Graeff en Jim Terlingen

Wij willen in dit opiniestuk even wat kwijt.

Afgelopen donderdag werd in het vragenuur van de Utrechtse gemeenteraad gesproken over onze ontdekking dat er vele fouten zijn gemaakt rond de straatnamen van verzetsstrijdsters in de buurt-in-opbouw De Nieuwe Defensie.

Raadslid Yvonne Hessel van Utrecht Solidair stelde vijf vragen, die ze enkele dagen van tevoren had ingediend zodat het college ruim de tijd had antwoorden te formuleren.

Dit waren ze:

1. Wat is de mening van het college over de fouten, gezien de gevoeligheid van het onderwerp?
2. Worden alle gemelde fouten hersteld?
3. Wil het college uitzoeken hoe deze fouten zijn ontstaan en dit aan de raad melden?
4. Na het collegebesluit kwam er in 2021 een melding over fouten. Verzetsstrijdster Mien Temming stond er genoemd als Wil Temming. En er was meer. Deze blunders zijn destijds hersteld. Wat vindt het college ervan dat dit (blijkbaar) niet heeft geleid tot een extra controle?
5. Wat gaat het college doen om dit soort pijnlijke fouten in de toekomst te voorkomen?

Dit zijn vijf goede vragen.

Burgemeester Dijksma deed donderdag de beantwoording. We hebben hieronder haar woorden letterlijk uitgetikt. Zo kunt u volgen waar onze reacties, die daarna komen, op gebaseerd zijn.

(Hier past één begeleidende opmerking. De live-uitzending via het internet haperde op een gegeven moment. Dat is ook te merken aan wat hier is terug te zien. Tip voor de griffie van de raad: misschien even checken of het vaker gebeurt?)

De burgemeester:

Voorzitter, dank allereerst aan mevrouw Hessel voor de gestelde vragen. Ik moet eerlijk zeggen dat ik sowieso aanvankelijk toen De Nieuwe Defensie ervoor koos om vrouwelijke verzetshelden te eren sowieso heel blij was. Want dat is ontzettend nodig dat we dat met elkaar gaan doen. Dat we ook de vrouwen die in de Tweede Wereldoorlog zo’n belangrijke rol hebben gespeeld ook de plek geven die ze verdienen. 

En in dat licht - en dan wil ik meteen ook antwoorden op de eerste twee vragen - is natuurlijk ontzettend spijtig dat er fouten zijn gemaakt bij de vernoemingen. We kijken hier nu naar en daar waar nodig worden fouten inderdaad hersteld. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om onjuiste jaartallen maar ook om spelfouten.

Niet in alle gevallen - ik denk dat het wel belangrijk is om dat te zeggen - is er zonder meer sprake van een fout. In bepaalde situaties is er een bewuste keuze gemaakt door de straatnamencommissie om te kiezen voor een roepnaam of een meisjesnaam en niet een bijnaam of een doopnaam. En onder die keuzes die in elk geval dan worden gemaakt moeten wel naar navolgbare en valide redeneringen liggen.

We moeten het even platgeslagen uit kunnen leggen. Dat is heel belangrijk en ik denk ook dat het goed is dat we dat ook gaan doen. 

Dan kom ik bij het antwoord op de laatste drie ... (korte storing) ...nu zoals gezegd hoe we de gemaakte fouten kunnen herstellen, maar ook - hè want het gaat ook over de toekomst waar Hessel over spreekt - hoe we nog zorgvuldiger proces van besluitvorming bij vernoemingen kunnen hanteren.

En dat betekent dat we……(10 seconden weggevallen) ….van op de hoogte zijn en ook wel aandacht bij hen hebben… (5 seconden weggevallen) …om in de toekomst bij toekomstige vernoemingen goed op te letten en ook wel om navolgbaar te zijn in de in de redenering die zij gebruiken.

Van waarom doe je nou bij de één zeg maar de doopnaam en de volledige naam en bij de ander toch meer een verkorte naam.  Soms kan dat ook gewoon zijn omdat de herkenbaarheid van de persoon dat vraagt maar dan moet je dat gewoon goed kunnen uitleggen. En uiteraard bouwen een extra controle in op het advies van de commissie dat lijkt me ook goed en een goeie suggestie voordat een straatnaambesluit wordt genomen.

Dit was de beantwoording.
Hieronder onze reacties.  

Geen antwoord op vraag 3
De vraag was: 'Wil het college uitzoeken hoe deze fouten zijn ontstaan en dit aan de raad melden?' Dit is ons inziens een cruciale vraag. Hij gaat over het functioneren van het gemeentelijk apparaat en de controle erop. Zes commissieleden hebben zelfs een externe deskundige geraadpleegd ivm de gevoeligheid van het onderwerp en dan dit soort fouten? Deze vraagt leeft bij velen.

Er zijn vele fouten gemaakt (in totaal vier keiharde in namen en zes in jaartallen), op allerlei gebieden: in namen, op straatnaambordjes en het informatiebord. Een gemeenteraadslid vraagt of het college wil uitzoeken hoe dit is gekomen en zij krijgt geen antwoord. Het geen antwoord geven door de burgemeester riekt ons inziens naar wegmoffelarij.

Geen antwoord op vraag 4
Verder was er in 2021 al een melding van fouten en dat heeft niet geleid tot het besef dat er wel eens meer fout kan zijn. Ook hier heeft de burgemeester zich niet over uit willen laten.

We geloven niet, mocht deze uitleg komen, dat de burgemeester per ongeluk een stukje tekst heeft overgeslagen of dat ze er iets over zei toen de opname haperde. Ze heeft er niets over gezegd en dit is natuurlijk geen toeval. 

Verdere kritiekpunten
Het antwoord op vraag 2 (worden de fouten hersteld) is: ‘We kijken hier nu naar en daar waar nodig worden fouten hersteld’. We hebben niets gehoord over een termijn en een terugkoppeling naar de raad.

Dijkma’s samenvatting van de fouten die ze gaat herstellen: ’Het gaat hierbij bijvoorbeeld om onjuiste jaartallen maar ook om spelfouten’ doet ons inziens geen recht aan vier foutief geschreven namen van verzetsstrijdsters. Dat zijn geen spelfouten.

Dijksma zegt verder, in onze woorden: ‘We moeten keuzes uit kunnen leggen. Ik denk ook dat het goed is dat we dat ook gaan doen.’ Dit vinden wij vaag. We hoorden niets concreets over of dat in dit geval gaat gebeuren en op welke termijn.

Het antwoord op de laatste vraag (wat gaat de gemeente doen naar de toekomst toe) is bijzonder: 'We bouwen een extra controle in op het advies van de commissie.' Hier klinkt, als je goed leest, een wantrouwen in door van wat de commissie in de toekomst aan adviezen gaat opleveren. Ze had ook kunnen schrijven: de commissie gaat een extra controle inbouwen. Maar dat deed ze niet. Ze gaat het advies controleren. Apart.

Conclusie
Het lijkt ons goed als de gemeenteraad nog wat vragen gaat stellen.

   
PS. We hebben trouwens nog steeds geen reactie gehad van de straatnamencommissie. We staan open voor vruchtbaar contact. We hebben meer onderliggende documenten dan we kwijt konden in onze artikelen, dus wellicht is dat wel handig.

PS2. Vandaag staat in het AD een interview met mevrouw Hanneke Gelderblom-Lankhout (88) uit Den Haag. Zij moest als joods meisje in de oorlog onderduiken. Ze werd daarbij geholpen door Ru Paré:

Hier staat terecht 'Haagse verzetsvrouw' en is er geen spoor van 'Maria Paré'. We schreven in ons eerste artikel al over de reactie van de biograaf van Ru Paré ('absurd'). Stel je daarenboven eens voor wat deze mevrouw en de familie van Ru Paré vinden van deze 'vondsten' van de Utrechtse straatnamencommissie en de gemeente.

PS3. Vandaag werd over de straatnamenfouten gesproken in de RTV Utrecht-podcast Stadhuisplein Utrecht #49 (Spotify, vanaf 27 min 36).