Door Jim Terlingen - Geweldig nieuws voor historisch onderzoekers in onze regio. Het Utrechts Archief heeft een groot deel van het materiaal dat gaat over de Tweede Wereldoorlog online beschikbaar gemaakt via scans. Later dit jaar zal nog meer volgen.

Een aantal bronnen is ook doorzoekbaar gemaakt op personen en adressen, waardoor het nu veel gemakkelijker is een persoon die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Utrecht verbleef op te sporen.

Via de vernieuwde themapagina over de stad Utrecht en de Tweede Wereldoorlog kan de gebruiker de pas gepubliceerde bronnen benaderen.

Wat is er te vinden?  

Bijna de gehele collectie van het Utrechts Verzet is nu online in te zien: o.a. kaarten met namen van joodse kinderen die door het Utrechtse Kindercomité van onderduikadressen zijn voorzien (het zogeheten codeboek), brochures en oproepen van het vrouwenverzet onder leiding van Marie-Anne Tellegen en richtlijnen voor medewerkers van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers.  

Scans van het 'Entertainment Committee'

Ook de archieven van het Inkwartieringsbureau en het Entertainment Committee zijn nu bijna volledig digitaal. Het eerste archief bevat veel informatie over waar en op welke manier Duitse militairen werden ondergebracht in de stad. In het archief van het Entertainment Committee vindt u bronnen die tot vrolijkheid stemmen: zij organiseerden vlak na de bezetting dansavonden, sportwedstrijden, concerten en bioscoopbezoeken voor de Britten en Canadezen die in mei 1945 Utrecht hadden bevrijd.  

Daarnaast is er een aantal bronnen (uit meerdere collecties) doorzoekbaar gemaakt op personen en adressen:  

  • Persoonskaarten van de Binnenlandse Strijdkrachten  
  • Inkwartieringsbiljetten van Duitse militairen voor particuliere woningen
  • Lijsten van joodse inwoners van de gehele provincie  

Deze bronnen zijn via de zoekingang op personen en zoekingang op locaties te doorzoeken. Dankzij de hulp van een grote groep vrijwilligers zijn er circa 9000 persoonsnamen en 15.000 adressen ingevoerd. 

Vijftig meter

Het Utrechts Archief bevat ruim 50 meter aan archiefstukken, afbeeldingen en films over de Tweede Wereldoorlog. De bronnen zijn verdeeld over circa 100 verschillende collecties. In 2020 is dankzij het Mondriaan Fonds een groot digitaliserings- en ontsluitingsproject gestart waarbij circa 2500 bronnen zijn gedigitaliseerd.  

Utrecht had als ‘stad der beweging’ een dubbel gezicht tijdens de Tweede Wereldoorlog: op de Maliebaan zat het hoofdkwartier van de NSB, terwijl er ook mensen waren die zich organiseerden in ondergrondse verzetsgroepen.

Voor de Utrechters veranderde de stad geleidelijk onder het bewind van de bezetter: de joodse inwoners van de stad kregen allerlei beperkingen en werden gedeporteerd via het Maliebaanstation en het Centraal Station, verenigingen werden op last van de Duitsers opgeheven, gebouwen werden gevorderd, sommige Utrechtse bedrijven deden mee aan de Februaristaking, straten die waren genoemd naar leden van het Koninklijk Huis kregen een Duitsgezinde naam.