Ulu-moskee is meer dan een moskee

Door Tom Zonneveld

De Ulu Moskee in Lombok nadert zijn voltooiing. Een opvallend gebouw want menig treinreiziger wordt bij het binnenrijden van Utrecht begroet door twee vierenveertig meter hoge minaretten en een koepel. 

“Dit is het eerste islamitische gebedshuis in Utrecht dat ook zodanig oogt”, zegt Alpay Demirci, secretaris van de moskee, opgetogen. “Maar alleen het bovenste gedeelte is islamitisch, wij willen een cultureel centrum opzetten waar iedereen welkom is. Ook andersdenkenden en -gelovigen.”

Om te zien hoe dat gaat uitpakken moeten de Utrechters nog even geduld hebben. Het multifunctionele complex is naar verwachting eind 2014 af. “Bij bouwprojecten kan van alles misgaan. We mikken op oktober of november, maar er hoeft maar iets mis te gaan, of het gaat een hele andere kant op”, waarschuwt Demirci.

De bouw heeft al meermaals vertraging opgelopen. Hoewel alles de afgelopen twee jaar volgens planning is verlopen, gooiden vervuilde grond, problemen met de aannemer en een gebrek aan geld roet in het eten. Inmiddels lijkt de vaart er goed in te zitten, in februari is het hoogste punt bereikt.

Demirci, een man van middelbare leeftijd met een sikje, wacht in het huidige onderkomen van de geloofsvereniging, om het gebouw van binnen te laten zien. Het logo hangt al aan de buitenkant, op het trappenhuis na zijn alle muren voltooid en boven de ramen op de begane grond wapperen zelfs oranje vlaggetjes.

Van binnen oogt het geheel echter nog kaal, het beton is nog niet weggewerkt en er zijn nog nauwelijks versieringen aangebracht. Dat ligt ook aan het feit dat de begane grond niet door de Ulu Moskee zelf wordt ingericht. “Deze ruimte verhuren we aan commerciële uitbaters”, legt Demirci uit. “Dat gaan we denk ik wel vaker zien, winkels in moskeeën. In Arabische landen is dat al gangbaar, de vaste lasten moeten ook worden betaald.”

Over een houten schot lopen we naar het trappenhuis om de eerste verdieping te bekijken. Demirci: “Dit gebouw is symmetrisch, aan de andere kant is precies nog zo'n ingang. Tijdens diensten is de ene entree voor mannen en de andere voor vrouwen.” Na een stuk of twintig traptreden komen we bij een lange gang met verschillende deuropeningen.

Ook op de eerste verdieping kan ruimte worden gehuurd, maar dan voor conferenties, vergaderingen en maatschappelijke projecten. “Iedereen die iets wil organiseren, kan hierheen komen.”

Buiten de enorme conferentieruimte, die met mobiele wanden in verschillende delen kan worden opgedeeld, bevindt zich op deze verdieping ook een stilteruimte voor éénieder die daar behoefte aan heeft. Verder zijn er onder meer lesruimtes, een aparte ruimte voor de vrouwenvereniging van de moskee, en de bestuurskamer. Demirci: “We gaan ook computercursussen en dergelijke. Op dit moment doen we al dat soort dingen, maar met deze extra ruimte is veel meer mogelijk.”

Dat geldt ook voor de gebedsruimte, die zich in het bovenste deel van het gebouw bevindt. Via de waskamer – waar moskeegangers zich voor de dienst ritueel reiniging – die momenteel wordt betegeld, komen we in een overweldigend hoge ruimte met een oppervlakte van honderden vierkante meters.

Er zijn ook twee balkons, hier kunnen straks tweeduizend moslims tegelijkertijd bidden. “Tijdens feestdagen zit het hier helemaal vol”, voorspelt Demirci. “Alleen in Utrecht zijn al meer dan vijftigduizend moslims. We verwachten ook mensen uit andere steden, als grootste moskee van Nederland worden we een trekpleister.”

De diensten worden daarom in het Arabisch gehouden, zodat bijna alle moslims ze kunnen volgen. “Er is ook een Turkse vertaling, en bij belangrijke diensten kijken we ook of er een Nederlandse samenvatting kan komen of zoiets”, vertelt Demirci. “Dat is belangrijk voor de nieuwe generatie, die met deze taal is opgegroeid.”

Op dit moment zijn alle diensten van de Ulu-gemeenschap nog in het oude badhuis aan de Kanaalstraat, vlak bij het steeds completere culturele centrum met de rode bakstenen en de glazen buitenwand. Maar het moment dat de Utrechtse moslim een herkenbaar gebedshuis heeft, is nog nooit zo dichtbij geweest.