Expo HAAR! fascineert

Haar in het putje van de douche. Dat je daar wat mee zou kunnen doen, tja... Kunstenaars zien overal materiaal, ook in dat putje. De Serviër Zoran Todorovic verzamelde in een half jaar tijd het afgeknipte haar van circa een kwart miljoen (!) mensen en maakte er duizenden vilten lappen van die nu voor 100 euro per stuk te koop zijn.

De lappen van mensenhaar staan als een installatie opgestapeld in het Centraal Museum waar de bijzondere tentoonstelling HAAR! opende. Diverse kunstenaars uit binnen- en buitenland laten zien wat ze met haar kunnen, in de beeldende kunst en in de mode.

Ook is er aandacht voor een van de beste kappers van de wereld: Christiaan Houtenbos die als kappersleerling bij zijn vader in Bovenkarspel begon en nu een cv kan laten zien waarop filmsterren (Brad Pitt), musici (Grace Jones) en talloze modellen en andere beroemdheden (Jackie Kennedy) staan.

Christiaan zegt vrijdag bij de opening dat hij onder de indruk is van de tentoonstelling die is opgezet onder leiding van Centraal Museumconservator Ninke Bloemberg: "Het is ongelooflijk wat kunstenaars met haar doen, het is fantastisch." Er zijn er die met haar breien of borduren. Er zijn er die haar gebruiken om jurken en jassen van te maken of er hele perkamenten rollen mee vol schrijven. Ook zijn er die haarplukjes verzamelen om die als herinnering aan anderen bij zich te dragen.

In dat laatste gegeven zit ook de aanleiding tot de tentoonstelling want tussen de 10.000 modestukken die het Centraal Museum bezit zitten ook enkele haarsieraden uit de 19e eeuw. Met haar werd toen gepunnikt en gehaakt en daar rolden de mooiste sieraden uit. Een vergeten mode.

Conservator Bloemberg vroeg zich af wat er tegenwoordig nog met haar wordt gedaan in de beeldende kunst en mode en kwam tot de ontdekking dat het veel is. 45 kunstenaars mogen daarvan getuigen in een mooi vormgegeven expositie. Een expositie die heel persoonlijk is want haar hebben we allemaal, ook al ben je kaal dan is er nog het schaamhaar, en daarom fascineert het wanneer haar niet in het putje verdwijnt maar blijkbaar heel goed aangewend kan worden voor het maken van meubels.

Ook fascineert het omdat haar zo'n groot onderdeel van ons zelf is, iedere dag weer staan we in de spiegel dat haar te doen, we halen er status uit (in de 18e eeuw werden pruiken van mensenhaar gedragen als teken van macht) of we vernederen mensen er mee zoals na de Tweede Wereldoorlog vrouwen die met de vijand hadden geheuld kaal geknipt werden.

Haar doet iedereen wat. "De eerste reacties als mensen horen van een tentoonstelling over haar zijn van 'vies' tot 'eng'," zegt Bloemberg, "maar wie ziet hoe het hier als persoonlijke kunstvorm gebruikt wordt gaat naar 'fantastisch' zoals Christiaan. Het blijkt elke keer weer aangenaam verrassend."

HAAR! is tot en met 29 mei te zien in het Centraal Museum.