De Vier Lunetten kunnen weer 50 jaar mee

Het is misschien iets minder opvallend, maar zeker net zo belangrijk als de restauratie van De Domtoren: de restauratie van de Vier Lunetten voormalige forten aan de zuidrand van Utrecht. Er is bijna twintig jaar gewerkt aan het weer in goede staat brengen van deze rijksmonumenten.

Door de restauratie kan het metselwerk van de Vier Lunetten met normaal onderhoud weer vijftig jaar mee, vertelde Simon Baars, projectleider bij de restauratie.

De restauratie is volgens de gemeente een eerste stap om de forteilanden voor toekomstige generaties te behouden. De komende jaren wordt de toegankelijkheid en het gebruik van de forteilanden verbeterd, als onderdeel van de ontwikkeling van het Lunettenpark. Het restauratieproject is uitgevoerd binnen het beschikbaar gestelde restauratiebudget.

De Vier Lunetten zijn uniek binnen de Utrechtse forten. Ze zijn onderdeel van UNESCO Werelderfgoed Hollandse Waterlinies en tussen 1822 en 1828 gebouwd als verdedigingssysteem. Sinds 1997 is de gemeente eigenaar van alle Vier Lunetten en daarmee verantwoordelijk voor het onderhoud.

Het metselwerk van de bekledingsmuren (de stenen muren van een fort die uit het water omhoogkomen) en een aantal kazematten (de vestingen met schietgaten waarin de militairen zaten) waren in slechte staat. Op veel plekken groeiden wortels van bomen door de kademuren heen. Hierdoor brokkelden stenen af en werden zelfs grote blokken natuursteen uit de muur geduwd.

Dennis de Vries, wethouder Vastgoed, was vrijdagochtend bij de oplevering. Volgens hem waren de Vier Lunetten sinds de Tweede Wereldoorlog ernstig in verval geraakt. "Toen de gemeente in 1997 eigenaar werd van acht forten in de stad, startten we een ambitieus herontwikkelingstraject. Zo moest er voor ieder fort een restauratieplan en een nieuwe bestemming komen. Het restaureren en onderhouden van de forten was – en is – een enorme klus en vraagt om vakmanschap. Het restauratieproject van de Lunetten levert drie nieuwe verhuurbare gebouwen op, die we graag verhuren aan maatschappelijke organisaties die van meerwaarde zijn voor de bewoners en gebruikers van Maarschalkerweerd en het Lunettenpark.”

Restauratie met oog voor natuur en gebruikers

Het project begon in 2005 met de zuidelijke kazemat op Lunet I en eindigt nu, bijna twintig jaar later, met de kazemat op Lunet II. Bij deze kazemat zijn de muren waterdicht gemaakt en voorzien van speciale graszoden die nog niet eerder in Nederland zijn toegepast. De Lunetten leggen niet alleen een verbinding tussen verleden en toekomst, maar ook tussen ons erfgoed en de natuur.

Naast de waardevolle flora leven er verschillende soorten vleermuizen, konijnen, ijsvogels, kauwen en bijen. Tijdens de werkzaamheden is rekening gehouden met de flora en fauna en de huidige gebruikers op de forten. De bouwplanning is aangepast op de ritmes van verschillende diersoorten, bijvoorbeeld wanneer ze slapen, paren, overwinteren en jongen krijgen.

Rachel Streefland, wethouder Erfgoed: “De Vier Lunetten zijn een uniek stukje Nederlandse militaire geschiedenis als onderdeel van de Hollandse Waterlinie. Door grote delen land onder water te zetten kon de vijand op afstand worden gehouden. Het is onze taak om deze Rijksmonumenten met cultuurhistorische waarde en onderdeel van UNESCO Werelderfgoed te onderhouden. Dat geldt niet alleen voor de forten zelf, maar ook voor de bijzondere natuur die hier voorkomt. De komende jarengaan we dit unieke erfgoed nog toegankelijker en beter zichtbaar maken, zodat Utrechters hier in hun vrije tijd van kunnen genieten.”

Beleefbare waterlinie

De volgende fase is het vergroten van de toegankelijkheid en het gebruik van de forteilanden als onderdeel van de ontwikkeling van het Lunettenpark. Het restauratieproject levert drie nieuwe verhuurbare gebouwen op. Volgend jaar start een traject om huurders te werven. Nieuwe – en bij voorkeur maatschappelijke – functies op de Lunetten moeten aansluiten bij de doelstellingen van het gebied Maarschalkerweerd en de ontwikkeling van het Lunettenpark.

(Bron tekst: persbericht gemeente Utrecht)