Door Jim Terlingen - Dit belooft een zeer interessant jaar te worden voor een ieder die meer wil weten over Utrecht in de Tweede Wereldoorlog. En dan in het bijzonder over een tot nu toe zwak belicht onderdeel daarin: onze joodse inwoners. 

De historici Els Boon en Han Lettinck komen binnenkort uit met een boek over de Nederlands-Israëlitische Gemeente Utrecht (met een flink hoofdstuk over de Tweede Wereldoorlog). De NIGU was indertijd de enige joodse kerkelijke gemeente in Utrecht.

En, ik meld het nog maar eens, er komt van mijn hand een boek met de titel ‘De Joodse Raad in Utrecht’ dat in ruim 300 pagina’s een breed beeld gaat schetsen over joods Utrecht in de oorlog (lees meer).

De aftrap in 2022 wordt echter gedaan door historisch onderzoeker Victor Frederik. Hij is gedoken in de geschiedenis van de joodse school tijdens de Tweede Wereldoorlog in Utrecht en heeft daar net een bijzondere website over gelanceerd.

Wat is die joodse school?
In september 1941 komt er een bevel van de Duitse bezetter dat joodse kinderen niet meer op de gewone scholen mogen komen. De gemeentes gaan meteen aan de slag om de joodse scholen te realiseren. Op 15 oktober wordt een joodse lagere school in Utrecht gevestigd in het grote schoolgebouw op Ondiep 63. Twee weken later wordt in het pand ook een joodse ulo (uitgebreid lager onderwijs) gestart. Op 1 januari 1942 start in het gebouw van het Weeshuis op Nieuwegracht 41 een joods Lyceum

Frederik doet gedetailleerd en betrokken onderzoek naar de joodse lagere- en ulo-school in Utrecht, die maar anderhalf jaar hebben bestaan. Op zijn website volg je zijn 'work-in-progress'. Het is een nog niet eerder zo uitgebreid beschreven onderwerp. Belangrijk werk dus.

Hij beschrijft onder meer de ontstaansgeschiedenis van de school en de levensloop van de zeven joodse leraren en (een selectie van) de kinderen die op deze school hebben gezeten.

Eén van die leerlingen is Jacquelien van der Hoeden (1933). Ze heeft de oorlog overleefd, woont in Israël en heet nu Nili Goren. Toen zij in de oorlog ondergedoken was, schreef haar vader Jaap haar onder het pseudoniem 'Jeek' prachtige brieven die in 2009 zijn uitgegeven:

De eerste brief, komend uit het boek 'Brieven aan Lieneke'.

Opvallend
Aan de geboren-Utrechtse besteedt de Duitse wikipedia-pagina aandacht en de Nederlandse niet.

Dit lijkt een symptomatisch verschijnsel. Collectief hebben we ons in Utrecht tot een paar jaar terug niet zo bezig gehouden met het joodse oorlogsleed. Dat dit nu echt aan het veranderen is, gaat u dit jaar merken. Victor Frederik begint in ieder geval heel sterk.

Meer over Frederik zelf is te lezen op zijn eigen site.

  

Reacties: terlingenschrijft@kpnmail.nl