Door Peter Oostveen - Diepe zucht, hoe doe je dat in hemelsnaam, hoe werkt dat? Je bent 53 jaar, je hebt in je leven minimaal 1500 concerten gezien, voornamelijk in de hardere categorie, en dan voel je aandrang een wervende tekst te schrijven over de Utrechtse Stijn Grul en zijn mede bandleden. Jonge, frisse, muzikanten, allemaal begin 20. En dan is Stijn Grul, geboren en getogen Utrechter, zelf ook nog eens je achterneef en wil je ook nog wel een beetje objectief blijven.

In de jaren 80 en 90 heb ik de New Wave, (post)Punk, Garagerock en Industrial er bij mezelf met de paplepel ingegoten: Nick Cave, The Gun Club, Joy Division, The Sisters of Mercy etc. Het was een naargeestige tijd. Nucleaire dreiging in alle soorten en maten, massawerkeloosheid, een aids-epidemie en net zoals nu, in de steden geen betaalbare woonruimte te vinden. In de alternatieve muziek werd de toon gezet door grimmige personages met nog grimmiger tronies en vocalen.

Hoewel dit allemaal gerekend werd tot de alternatieve stromingen werd de bijbehorende 'scene' wel beheerst door dwingende regeltjes op het gebied van voorkomen en gedrag. De duistere en mysterieuze zangeres Nico bijvoorbeeld had ’t niet in haar hoofd moeten halen opeens in een vrolijke bloemetjesjurk en teenslippers ’t podium te betreden. Een zwarte leren broek en hoge leren laarzen was voor haar ’t voorgeschreven keurslijf. De zanger van Echo & the Bunnymen moest ’t niet wagen in een fluoriderend glitterpakje op ’t podium te verschijnen. Puntschoenen, lange zwarte jas en zonnebril was voor hem de dresscode.

En, muzikaal mocht er geëxperimenteerd worden, maar vanzelfsprekend wel binnen de lijntjes. De in die tijd grauwe Engelse band New Order die met haar vrolijke Electro hit “Blue Monday” zomaar verscheen in Veronica’s “Countdown”, dat was toch echt een onvergeeflijke commerciële knieval. De eveneens Engelse band Comsat Angels die haar donkere ziel verkocht aan discolabel “Jive” droeg hiermee zichzelf te grave.

In de jaren 80 en 90 maakten de do’s en dont’s het apocalyptische muzikale landschap overzichtelijk. En de spreekwoordelijke pek en veren en het schavot waren nooit ver weg.

Maar nu, nu zijn we ruim 30 jaar verder en komt de Utrechtse Stijn Grul het muzikale landschap verrijken. En, in 2018, zo moet ik vaststellen, heeft mijn apocalyptische muzikale landschap een ware metamorfose ondergaan. Bij Stijn Grul is ’t geen uitzichtloos dansen op een uitbarstende vulkaan, maar net zoals bij veel van de huidige jonge muzikanten, vrolijk dansen of luchtig meedeinen in een gender neutrale wereld waar geen muzikale grenzen en dogma’s meer bestaan.

Stijn Grul en Sophia Vernikov.

Als ik aan Stijn vraag hoe hij zijn muziek omschrijft, dan zegt hij op luchtige toon “gewoon popmuziek”. En, als ik ’t dan met intellectuele blik nog een keer probeer “ja maar Stijn, toch wel met een vleugje jazz?”, dan reageert hij wederom “nee hoor, gewoon popmuziek”, hooguit een beetje alternatief. Dit alles vanuit een basis met zang, gitaar, keyboard, Bass, drums, sax en trompet.   

Ahgrrrrrrrrrrrr, dat bedoel ik nu, ik wil de blits maken met m’n muziekkennis, ik wil smijten met muziekgenres en subgenres. Ik wil door de decennia heen allerlei slimme kruis- en dwarsverbanden leggen. Ik wil een muziek sociologisch lijntje leggen van bijvoorbeeld de Nederlandse band Room Eleven naar Jet Rebel en naar Stijn Grul. En, die legendarische (overleden) Amerikaan Jeff Buckley, die waart toch ook in zijn muziek rond? Maar, Stijn biedt me voor al dat soort “egotripperij” geen millimeter ruimte. Popmuziek is ‘t, hooguit een beetje eigenwijs of excentriek.

Ik ontkom er niet aan bij Stijn Grul mijn achterhaalde instituties, dogma’s, aannames, oordelen en weerstanden los te laten en Stijn met zijn muziek zelf te laten spreken. Wat zeg ik, ik moet mijn witte vlag hijsen, mij door deze onbevangen muzikanten laten ontwapenen en mij tot volledige overgave laten dwingen. Want dat is wat Stijn doet. Het lukt Stijn Grul om, als ze musiceren, mijn tenen in mijn lompe wandelschoenen te laten springen. Geen geringe prestatie, in mijn geval komt dit neer op ’t door een stel logge stoomwalsen laten uitvoeren van ‘t sierlijke “Zwanenmeer”.

U als lezer heeft mij niet nodig om te vernemen hoe Stijn en zijn mede bandleden, zowel in Nederland als internationaal, aan de weg aan ’t timmeren zijn. Stijn Grul  is voor optredens steeds vaker “on the road”, maar een band anno 2018 zit vanzelfsprekend ook op de digitale snelweg, Facebook, Instagram etc.

Belangrijke wapenfeiten tot nu toe: twee digitale singles, een CD met 6 songs, een tour met Steve Rothery, de gitarist van Marillion, door Duitsland, Denemarken en Italië en een hele reeks optredens in Nederlandse clubs en zalen, waaronder recentelijk in De Meern in ’t voorprogramma van The Wild Romance. Wat staat er aan te komen: (bij voorkeur nog veel) meer optredens, waaronder deelname aan de “Utrechtse Popprijs” en er wordt gewerkt aan nieuw materiaal en bijbehorende projecten.   

Ik beschreef al even een lijntje dat loopt van bijvoorbeeld Krezip en later Room Eleven naar Jet Rebel en van daaruit weer naar bands als Cosmic Carnival, Jungle by Night, My Baby en Stijn Grul dus. Allemaal hedendaagse Nederlandse bands die, in tegenstelling tot de veel stijlvastere Nederlandse jaren 80 bands als Claw Boys Claw, Fatal Flowers en later ook Johan, wars zijn van etiketten. Ze denken niet meer in termen van “mannelijk” of “vrouwelijk” of “macho” en van muzikaal in hokjes denken moeten ze al helemaal niets hebben. De geglobaliseerde wereld ligt wagenwijd voor ze open en ze plukken de zoete vruchten van een halve eeuw muziekgeschiedenis.

In die muzikale fruittuin begint Stijn Grul nu steeds meer in bloei te staan. Een eerste bloesem van ongekende kleurenpracht en overweldigende zoete geuren heeft zich de afgelopen tijd al geopenbaard. Dat is popmuziek anno 2018: niet zoals in de jaren 80 een platgebrande woestenij waar de distels en brandnetels weer als eerste omhoog schoten, maar een kleurrijk boeket veldbloemen. Dat is de wereld van Stijn Grul, vormvrij en tot op de vezels ontwapenend. Laat de zomer, de zomer van Stijn Grul, nu maar in alle hevigheid losbarsten.

Stijn Grul speelt tijdens de Culturele Zondag op 3 juni. Zie voor informatie hierover: https://3voor12.vpro.nl/lokaal/utrecht/voor-aan.html