De Utrechtse beeldengalerij (6) - Truus van Lier

Iedere maandag en donderdag schrijft steeds een andere Utrechter een persoonlijk verhaal in 'de Utrechtse beeldengalerij' over een kunstwerk dat ergens in onze stad in het openbaar te zien is. Lees hier meer over deze serie.

In deel 6 maken we voor één keer een uitzondering; het onderwerp is dit keer een standbeeld dat (nog) niet te zien is in het openbaar.
  

Door Jos Stelling

Tijdens de opkomst van de pandemie waren daar de narcissen weer. Elk jaar opnieuw vormen in het gras langs de Catharijnesingel tegenover de Geertekerk narcissen de naam ‘Truus’. Ingewijden weten dat het een eerbetoon betreft aan Truus van Lier. Truus (22) schoot in de oorlog een NSB-politiebaas dood en werd in Sachsenhausen gefusilleerd. Ze is een net niet vergeten Utrechtse verzetsheldin en de bloemen vormen een soort liefdesverklaring en een fascinerend eerbetoon van een ‘onbekende’ Utrechter. 

Dit jaar was dit alles een onderwerp op de sociale media en werd er gesproken over een monument op de plek van de moord. Een boeiend idee. Door de indrukwekkende vrouwenopstand tegen het totalitaire systeem in Wit-Rusland, vond ik Truus ook een mooie metafoor voor ‘vrouwelijk verzet’. 

Initiatiefnemer/stadsgids Gerrit Huisman vroeg mij voor het aanbevelingscomité en we spraken vaag over hoe zo’n beeld er uit moest zien, er waren maar vier matige foto’s van haar bekend. Ze moest krachtig, dapper, maar ook kwetsbaar en jong zijn. Zo’n beeld in de publieke ruimte mocht geen weerstand oproepen of het voorstellingsvermogen in de weg staan. Een dienstig kunstwerk dus.

Aan mijn broer Frans, die het alom gewaardeerde beeld van Herman Berkien op ’t Ledig Erf heeft gemaakt, vroeg ik toevallig of hij geïnteresseerd was om een beeld van Truus te maken. Hij reageerde enthousiast en stuurde me binnen een week foto’s van een schets in klei. Geld interesseerde hem niet. Het beeld zou zonder console 160 cm hoog worden en in 2021 klaar kunnen zijn. I.v.m. de burgerlijke betrokkenheid stelde ik stelde crowdfunding voor en beloofde daaraan loyaal mee te doen. Gerrit Huisman zou het allemaal ‘meenemen’ naar het comité van aanbeveling. 

Twee maanden later kwam dit inmiddels twaalfkoppige comité bij elkaar. Gerrit Huisman had een videopresentatie gemaakt, inclusief die schets van het mogelijke beeld. Men reageerde wat verbaasd en mijn buurman fluisterde dat ik beter nog even had kunnen wachten. Ik realiseerde deze domme opdringerige naïviteit. Ik ging veel te hard. “Het is slechts een voorstel” probeerde ik nog.

Er was ook een dame van het Centraal Museum die contact had met ‘culturele zaken’ en via haar computer liet ze iemand van deze afdeling aan het woord. Er werd een brief voorgelezen, een voorstel aan het college. De gemeente wilde 40.000 euro ter beschikking stellen voor een kunstenaar, te kiezen uit drie vrouwelijke kandidaten.

Gezien mijn jarenlange gebrekkige relatie met deze gemeentelijke afdeling zag ik hierin een coup en ook nog eens een bevestiging van mijn domheid om zo hard van stapel te lopen. Zo liep de discussie dood en werd het comité verder overbodig. Er komt in elk geval een beeld.

Mijn boosheid en wellicht ongenuanceerde opmerkingen ten spijt, hoop ik dat dit alles niet ten koste gaat van het uiteindelijke doel: een mooi beeld in het nieuwe park aan de singel ter herinnering aan deze Utrechtse heldin. Ik wens de kunstenaar veel inspiratie, maar hoop toch ook dat het narcissenmonument zal blijven bestaan. Al was het maar voor de zekerheid.
    

PS. Kunstenaar Frans Stelling, de broer van Jos, had bij het beeld van Truus een console voor ogen zoals hij die ook heeft gebruikt bij zijn beeld van Herman Berkien, dat in 2008 op de Tolsteegbarrière is geplaatst (zie hiernaast).

PS2. Meer lezen over Truus van Lier (1921-1943), het narcissenmonument en het nieuwe standbeeld-monument voor haar kan hier op Nieuws030 en ook hier.

PS3. Jos Stelling maakte 14 films (zie site van het NFF).
Hij zette in Utrecht twee filmhuizen op, inclusief horeca: 
Springhaver en het Louis Hartlooper Complex.
Een derde filmhuis is onderweg, Slachtstraat.
Zie ook dit interview met hem uit 2012.
En dit is zijn website.

Hier leest u deel 7 in deze serie, met de keus van Dik Binnendijk, journalist en oud-docent van de School voor Journalistiek. 

Hier leest u de vorige aflevering in deze serie.

En hier een overzicht van alle bijdragen.