Iedere maandag en donderdag schrijft steeds een andere Utrechter op Nieuws030 een persoonlijk verhaal over een kunstwerk dat ergens in onze stad in het openbaar te zien is. Lees hier meer over deze serie. Dit is deel 35 in 'de Utrechtse beeldengalerij'.
  

Door Bert Poortman

In 2018 ben ik samen met Harry op zoek naar 'vergeten kunst' in het gebied van het Merwedekanaal. Daarbij stuiten we op een beeld voor het kantoor van Mitros aan de Koningin Wilhelminalaan. Het vertelt ons maar weinig, behalve dat het door een kunstenaar gemaakt moet zijn.

Een jaar later. Ik ben mijn boek over de stegen van Utrecht aan het afronden. In het boek 'Tussen Zwaansteeg en Achterom' beschrijf ik de wording van de stad Utrecht met daarin de rol van de vele stegen. Eén van die perioden van wording is de jaren 1975-1995, de jaren van de stadsvernieuwing.

In die periode zijn veel stegen in de oude stad Utrecht hersteld. Het zijn ook de jaren waarin Mitros ontstaat als fusie tussen verschillende woningbouwverenigingen. Al die woningbouwverenigingen hadden een grote rol in de renovatie van de vooroorlogse woningen en de nieuwbouw op gesloopte delen van de stad. 

Het beeld in de voortuin van Mitros komt mij dan weer voor de geest. Wat blijkt? Het heeft de naam 'Stadsvernieuwing'. Het is in 1982 gemaakt door Joop Wouters in opdracht van Kombinatie 77 (K77), een van de voorlopers van Mitros.

Waarom heeft Joop Wouters dit beeld op deze manier vorm gegeven? Op kunstige wijze is het blok natuursteen vol herhalende vormen gehakt en van een breuklijn voorzien. Mocht het, passend bij de sobere budgetten voor sociale woningbouw, slechts weinig uitbundig zijn? Is het een breuk die ergens symbool voor staat? De ruwere oppervlakken aan de ene zijde zijn niet te zien aan de andere zijde. Beide zijden lijken een opbouw van mensfiguren naar dakvorm weer te geven.

De steen zou symbool kunnen staan voor de sterke samenwerking tussen mensen en partijen om de Stadsvernieuwing uit te voeren. Of staat het symbool voor de krappe budgetten en de voorgeschreven vormen die opgelegd werden aan de sociale huisvesters. En zo zijn er meer interpretaties mogelijk, dat is wat goede kunst doet.

Eind 2020 loop ik weer langs het kantoor van de Mitros. Het beeld in de voortuin is verdwenen. Bij de zoektocht rond het kantoor tref ik het aan op het parkeerterrein achter het kantoor, alsof het 'in opslag' is gezet. Wat is Mitros met het beeld van plan?

NB. De foto uit 2018 van het beeld heeft een plek in het boek gekregen. Toevallig of niet, Joop Wouters heeft het beeld gehakt in zijn atelier in de Raamstraat, vroeger de Raamsteeg geheten. Deze smalle straat is één van de meer dan 400 stegen die de oude stad Utrecht nog kent. Het is niet de mooiste steeg.

Bert Poortman, historicus

PS1. Op deze locatie staat het beeld (Google Maps)

PS2. Een foto van Joop Wouters in zijn atelier werkend aan dit beeld (Utrechts Archief)

PS3. Het boek 'Tussen Zwaansteeg en Achterom, het Stegenboek van Utrecht' is uitverkocht. In april 2021 verschijnt een nieuwe gewijzigde druk. De laatste versie van het boek, een rapport en een stegenkaart zijn wel als pdf beschikbaar. Zie deze pagina van Oud-Utrecht. Op Nieuws030 verscheen deze recensie.

PS4. Bert Poortman is bestuurslid van de Utrechtse Stichting voor het Industrieel Erfgoed (USINE). Hij schreef behalve het 'Stegenboek' ook het boekje ‘Van koetshuizen tot garages’ (pdf). Hij houdt een blog bij over het 'Ridderschapskwartier'. Hij zit ook in het bestuur van 'Stadsdorp Wolvenburg', een lokaal initiatief van bewoners rondom de gevangenis Wolvenplein.

PS5. Meer over Joop Wouters op Wikipedia. 

  

Dit is de volgende aflevering (36): de keuze van Nimeto-directielid Frans Veul.

Hier leest u de vorige aflevering (34).

En hier een overzicht van alle bijdragen.