Iedere maandag en donderdag schrijft steeds een andere Utrechter op Nieuws030 een persoonlijk verhaal over een kunstwerk dat ergens in onze stad in het openbaar te zien is. Lees hier meer over deze serie. Dit is deel 21 in 'de Utrechtse beeldengalerij'.
   

Door Marga van Ree

  
Ach zou die school er nog wel zijn?
Kastanjebomen op hete plein,
De zware deur,  
platen van ridders met een kruis
en van Goejanverwellesluis,
geheel in kleur (…) 

Willem Wilmink, 1971

  
Ja, zou die school er nog wel zijn? En staat het nijlpaard er nog? 

Dit bronzen beeld werd in 1984 neergezet op het binnen-schoolplein van de Prof. Casimirschool. Het is gemaakt door Ellie Hahn. De school, een basisschool aan de Weerdsingel Westzijde, had nieuwbouw gekregen en het is in Nederland gebruikelijk dat de school dan een kunstwerk ‘krijgt’.

De kinderen, ouders en leerkrachten waren blij met het nijlpaard. Dit was duidelijk een kunstwerk voor de kinderen, ze namen het al snel op in hun spelen tijdens het speelkwartier; je kon bij tikkertje om het beeld rennen, je kon erop klimmen en met wat moeite bleef je er ook nog op zitten.

Met de nieuwbouw kreeg de school de naam 'Centrum de Singel' en dat werd in de volksmond als gauw de Singelschool. Het was een echt 'centrum' en ver voor haar tijd vooruit. Er was een koffiehoek met een bar, een peuterspeelzaal, een prachtige gymzaal met podium en er waren hoeken/ruimtes in het gebouw waar de kinderen zelfstandig konden werken.

Op zolder was de Griekse vereniging gehuisvest en het gebouw was thuisbasis van een carnavalsvereniging, die de school ruimhartig financieel steunde (in ruil voor deelname van de vrouwelijke leerkrachten op de carnavalskar) en die ervoor zorgde dat onze kinderen tijdens het kindercarnaval met een ‘echte prins of prinses’ konden dansen. 

Ik kwam er als leerkracht door een fusie terecht en heb er een aantal jaren gewerkt. Iedereen werkte er hard. Het was een school met een ziel.  Maar tijden veranderen. Want qua schoolbevolking ging de school ook met haar tijd mee. Ooit begonnen als Utrechtse ‘binnenstadsschool’ met voornamelijk kinderen uit Pijlsweerd, ‘verkleurde’ de schoolbevolking in de jaren 90 door de komst van Turkse kinderen. (De Griekse kinderen gingen naar de katholieke school op de Amsterdamsestraatweg en de Marokkaanse kinderen gingen naar de Noordse Parklaan).

En zo maakte het nijlpaard een stukje Nederlandse onderwijsgeschiedenis mee: door de aanwezigheid van de ‘gekleurde’ kinderen (Wat is ‘zwart’? Wat is ‘gekleurd’?) werd de school eerst ‘gemengd’ en vertrokken er later veel ‘Nederlandse’ kinderen (of liever gezegd: de ouders) en slonk het leerlingenaantal.

Met de ouders, waaronder een enthousiaste groep 'Nederlandse ouders' die de school trouw bleef, hebben we nog een pr-actie gevoerd. Het nijlpaard werd schoollogo, maar ook dat hielp niet. De school zat onder de ‘opheffingsnorm’. Eerst fuseerde ze daarom met de Boorstraatschool en daarna met de Koekoekspleinschool. Deze laatste werd een school met twee locaties: Weerdsingel en Koekoeksplein. Maar toen werkte ik er al lang niet meer. 

Langzaam maar zeker veranderde de kleur van de kinderen opnieuw en werd de school ook weer kleiner. De locatie Weerdsingel werd opgeheven en de school ging in 1995 als Koekoekspleinschool verder. Daar staat het beeld nu. Klein? Dat niet. Dapper? Dat wel. En onverschrokken? Dat zeker!

‘Die school…’ bestaat nog, de platen van ridders zijn verdwenen, het schoolbord is ook weg; er hangt nu een digibord en wie weet nog wat er bij Goejanverwellesluis is gebeurd? Maar ach, dat zijn kleinigheden, net als die ‘kleur’ van een kind.

Scholen blijven scholen en kinderen zijn overal hetzelfde.  Ze klimmen nog steeds op het nijlpaard. Ergens op een site las ik dat Ellie Hahn dat niet erg vindt, ze ervaart het als een compliment. Want het beeld is en blijft voor de kinderen. En wie weet hebben de kinderen van nu vaders en moeders die ooit op dit nijlpaard klommen.

Marga van Ree, voormalig basisschoollerares

PS1. Meer lezen over dit kunstwerk kan hier (gemeente Utrecht) 

PS2. Het beeld staat op deze locatie (Google Maps)

PS3. Marga van Ree woont sinds 1974 in Utrecht, waar ze oa. werkte in het onderwijs. Nu is ze drie jaar met pensioen. Het Nijlpaard is één van de allereerste beelden die ze zag in de stad.

PS4. Meer over beeldhouwer Ellie Hahn staat hier (het Depot).

PS5. Het hele gedicht van Wilmink staat hier (Frank Verhallen)

PS6. Jos Bours schreef in 2015 op Nieuws030 twee keer over de Casimirschool: de Casimirschool van meester Groen en Spanningen tussen Turkse en Nederlandse kinderen.
  

Dit is deel 22 in deze serie met de bijdrage van Elja Looijestijn, oprichter en hoofdredacteur van De Dakhaas.

Hier leest u de vorige aflevering.

En hier een overzicht van alle bijdragen.