De Utrechtse Beeldengalerij (55) - De Eendracht van het Land (3)

Iedere maandag schrijft een Utrechter op Nieuws030 een persoonlijk verhaal over een kunstwerk dat ergens in onze stad in het openbaar te zien is. Lees hier meer over deze serie. Dit is deel 55 in 'de Utrechtse beeldengalerij'.

Door Sophia Anastasia

Er is al geschreven over het beeld 'De Eendracht van het Land' dat boven de Leidseveertunnel staat. Over de geschiedenis en zo, maar toen mij werd gevraagd een stukje over een standbeeld in de stad Utrecht te schrijven, koos ik tóch dit beeld omdat ik het magistraal vind en geen historicus ben, maar een kunstenaar. 

Eerst dacht ik dat ik zoiets moest schrijven als "mijn spreekbeurt gaat over de Eendracht", maar toen realiseerde ik me dat ik ook kan delen wat ik zie wanneer ik dit beeld zie.

Wat is er zo magistraal? Het zijn drie mensen die gearmd staan. De twee dames geven elkaar een hand, de heer heeft zijn handen op de schouder van ieder van hen. Ze staan ieder stevig in balans. Ik bedoel, ze staan zo dat ze niet zonder elkaar om zouden vallen.

Het is vakkundig uit steen gehakt: de verhoudingen en menselijke vormen kloppen precies, maar hebben ook een vereenvoudiging in de details, net zoals dat de kleding als een soort draperie heel minimaal is. Dat van die draperieën zal natuurlijk technisch ook goed uitgekomen zijn, want een brede basis in steen is steviger dan wanneer je de figuren op van die dunne staken moet uithakken die onze benen zijn.

Maar wat is er dan zo indrukwekkend dat ik het wil delen? Het is een stoer beeld, dat verbintenis ademt. Drie mensen: twee vrouwen en een man. De man lijkt bescherming te bieden aan de dames die hem flankeren, maar zij zijn allerminst weerloos in hun houding. Ze staan ieder op zich in evenwicht. Misschien beschermen ze hem wel. Ik zie er een soort drie-eenheid in waarbij ze samen onoverwinnelijk zijn: de Eendracht van het Land, heet het beeld dan ook.

Het staat voor mij symbool voor hoe we zouden moeten zijn als Utrechters: samen voor elkaar en met elkaar. Het beeld staat daar boven die tunnel, die ooit natuurlijk een belangrijke weg was naar de andere kant van het spoor, vanuit het Vredenburg, hartje stad en aan het spoor vlak bij Utrecht Centraal, wat het hart van het land is.

Nu is ze middelpunt van een gigantische transformatie van de stad en kijkt naar de toekomst: het Smakkelaarsveldje wordt een keurig parkje vlak bij het Centraal Station met drie grote woontorens waar bussen onderdoor rijden die  ergens onderin verdwijnen en bij het station tevoorschijn komen. De waterweg tussen de Catharijnesingel en de Leidse Rijn wordt weer terug verbonden, zodat je met een kano op een zonnige dag heel Utrecht door kan.

Achter het spoor ontstaat een geheel nieuwe skyline. Wen er maar vast aan: dat gaat ons nieuwe Utrecht worden. Ons nieuwe Utrecht groeit: er komen ik weet niet hoeveel huizen bij, en hopelijk is er ook plek voor jullie en voor mij. Eendracht: samen staan we sterk. 

Dat de ene vrouw heeft een zwaard bij zich heeft en de andere een soort beker viel mij pas later op. Het zwaard zou dan voor kracht staan en de hoorn des overvloeds voor welvaart. Het is natuurlijk wel waar: samen staan we sterk wanneer we allemaal rijk en gezond zijn. Eendracht is een makkelijk woord voor iets dat moeilijk voor iedereen te verwezenlijken is.

Dat de kunstenaar, Gerrit van der Veen, het standbeeld zelf niet heeft gehakt, vind ik best wel gek. Dat deed G.W. Harmsen. Maar dat het ontwerp van iemand anders is dan de uitvoering is van alle tijden: kunstenaars die hun eigen werk niet zelf maken, of architecten die niet ieder raampje van hun gebouw er zelf inzetten.

Misschien is de werkelijke kunst ook wel een perfecte samenwerking tussen idee, uitvoering en uitdrukking: wanneer je een gevoel van saamhorigheid kunt overbrengen middels een beeld, dan is het magistraal.

Dit beeld vertelt mij dat we samen sterker staan en dat er plaats moge zijn voor jou, voor mij, en iedereen die Utrecht thuis mag noemen. Vroeger, nu en in de toekomst.

PS1. Meer zien en lezen over dit kunstwerk kan hier (gemeente Utrecht) 

PS2. Het beeld staat op deze locatie (google maps)

PS3. Sophia Anastasia (Utrecht, 1961) fietst vaak door Utrecht en maakt grote en kleine schilderijen van abstract tot stadsschap. Ze werkt sinds een paar jaar aan een serie schilderijen die de transformatie van onze stad vastlegt. Een glimp van haar uitgebreide oeuvre is te bekijken op haar website.

PS4. Eerder schreven journalist Ton van den Berg (afl. 41) en fotograaf Rob Huibers (afl. 48) stukken over dit beeld.

Dit is aflevering 56, met het tweede stuk van kunsthistorica Chantal Perlee

Hier leest u de vorige aflevering (54) in deze serie.

En hier een overzicht van alle bijdragen.