De rubriek Welvaart Utrecht over de opkomst van de stad in de afgelopen vijftig jaar, iedere maandag, woensdag en vrijdag in Nieuws030. Vandaag deel 48.

Louis Engelman - Floris de Gelder, oud-directeur van het Utrecht Science Park in De Uithof, gelooft dat Utrecht enorme kansen heeft om een richtinggevende economische keuze, zoals Leyssius in de vorige aflevering bedoelde, tot een succes te maken.

Hij vindt dat de stad daarvoor al aan veel voorwaarden voldoet. ‘Je zou Utrecht een ‘cosmopolitan village’ kunnen noemen’, zegt hij. ‘Het is een ontspannen stad met veel hoogopgeleide bewoners. Toegankelijk, veilig en met een lage werkeloosheid en criminaliteit. De stad biedt geborgenheid met een menselijke maat, en kent een goede verhouding tussen huur- en koopwoningen.’

Met circa 70.000 studenten in Utrecht vindt De Gelder dat de universitaire en hbo-instellingen een belangrijke rol kunnen spelen in de economische ontwikkeling van de stad. ‘Dat idee ontstond in 2009’, vertelt hij. ‘We vonden dat we met andere ogen naar De Uithof moesten kijken. We kregen het besef hoe maatschappelijk waardevol de kennis van de universiteit kon zijn. Daarop is besloten de deur naar de maatschappij open te gooien.’

Floris de Gelder. Foto: Provincie Utrecht

Volgens De Gelder moet je ook als stad meedoen in de wereldeconomie. ‘Je wilt toch de generaties na ons eenzelfde kwaliteit van leven blijven bieden. Dat gaat niet vanzelf. Dan is het nodig zo’n goudmijn aan universitaire kennis in maatschappelijke en economische zin te ontwikkelen.’

Die visie leidde tot de oprichting van het ‘Utrecht Science Park’. De Gelder noemt dit ‘de binnenstad van onze economie’, waarbinnen tal van initiatieven worden ontwikkeld. Zoals het Prinses Maxima Centrum voor de bestrijding van kinderkanker (KiKa). Dit is al actief, maar zal in 2017 officieel worden geopend. De Gelder: ‘Dan zullen er circa 300 wetenschappers aan het werk zijn. Hun doel is het genezingspercentage van 75% naar 90% te verhogen. Wat dan betekent dat 60% van de kinderen die nu overlijden het in de toekomst wel zal kunnen redden.

Een heel ander voorbeeld is de vestiging van het researchcentrum voor baby- en medische voeding van het Franse bedrijf Danone. De universiteit draagt hieraan bij door haar faciliteiten ter beschikking te stellen voor bedrijfsmatig onderzoek, ingebed in het onderwijs. De Gelder: ‘Voor Danone was het heel belangrijk dat Utrecht een passend ‘ecosysteem’ heeft. Dus een goed woonklimaat, een uitstekende universiteit en een groot kinderziekenhuis.’

De Uithof wil in 2020 een toonaangevend vestigingsmilieu hebben gecreëerd voor een ‘cluster lifescience, duurzaamheid en gezondheid’. Op dit moment werken er al ongeveer 22.000 mensen, in onderzoek, onderwijs en in bedrijven. De Gelder denkt dat daar binnen twee jaar nog zo’n 5000 banen bij zullen komen. En in de jaren daarna nog zo’n zelfde aantal.

Nu al zorgen de bedrijven en instituten op het Utrecht Science Park voor negen procent van alle banen in de stad. De meerderheid daarvan is te vinden binnen de gezondheidssector. Met ruim 12.000 medewerkers is het UMC de grootste publieke zorginstelling in Nederland en de grootste werkgever in de regio. Dit jaar voegt het RIVM zich daarbij met 2000 medewerkers.

Die ontwikkeling heeft overigens enorme verkeersstromen tot gevolg. Dagelijks reizen er circa 70.000 studenten en werknemers naar De Uithof. Dat aantal rechtvaardigt een betere verbinding dan de huidige buslijnen. Niet voor niks is daarom de bouw van de sneltramlijn vanaf Utrecht CS in volle gang. Het traject zal op 7 juli in 2018 in gebruik worden genomen. Naar verwachting gaan er 45.000 studenten per dag gebruik van maken. Door koppeling van de trams kunnen deze per rit 432 passagiers vervoeren. De buslijn komt te vervallen.

De dienstregeling van de tram is ongeveer dezelfde als van de huidige busverbinding: overdag op werkdagen 16 keer per uur en in de avonduren in een lagere frequentie. Na 22 uur rijdt de tram niet meer, evenals in de weekenden. De reistijd tussen Utrecht CS en de Padualaan is 11 minuten, naar de P+R 17 minuten.

De vraag is echter of de tramcapaciteit genoeg zal zijn. Want het aantal bezoekers aan De Uithof zou volgens sommige berekeningen in 2020 weleens kunnen oplopen tot 120.000. Om die reden wordt er opnieuw gediscussieerd over een tramlijn via de binnenstad naar het universiteitsgebied. En misschien kan ook de ‘pilot’ om studenten goedkoop een ov-fiets te laten gebruiken helpen bij de oplossing van het vervoersprobleem.

Ook het provinciebestuur sprak zich in maart van dit jaar in een motie uit voor forse investeringen in het openbaar vervoer en in fietsverbindingen om het Utrecht Science Park bereikbaar te houden. Maar dan moet het Rijk, aldus de statenleden, financieel wel meedoen.

Voor Utrecht is het initiatief in De Uithof van zeer grote waarde, vindt Floris de Gelder. ‘Als straks de sneltram rijdt, hebben we een goede railverbinding met Schiphol. Dat is heel belangrijk voor je internationale contacten en voor de internationale bedrijven die hier een vestiging willen hebben. Een deel van deze werknemers zal in de stad gaan wonen en daar geld uitgeven. Nu al zie je dat de Internationale School, die nog maar pas is geopend, groeit als een gek.’

Volgens De Gelder is het de verantwoordelijkheid van het Utrecht Science Park om de hele regio mee te laten profiteren. ‘We zijn een stichting, geen bedrijf, zonder winstoogmerk. Wij moeten er gewoon voor zorgen dat er om ons heen banen ontstaan.’

Op die manier zal De Uithof zich naar verwachting als ‘groeipool’ binnen de Utrechtse economie verder ontwikkelen. De meest grootschalige initiatieven in de afgelopen jaren waren de realisatie van het Prinses Maxima Centrum en de vestiging van het RIVM/CBG. Waar de universiteit oudbouw vervangt door kleinere nieuwbouwvolumes, zorgt de komst van de Hogeschool Utrecht naar dit gebied ervoor dat het bouwvolume nagenoeg gelijk blijft.

In het gebied zijn ook steeds meer woonvoorzieningen voor studenten gebouwd. Complexen met de namen ‘Cambridge, Casa Confetti en de Bisschoppen bieden nu al onderdak aan twee-en-een-half duizend bewoners. Die kunnen daar onder meer gebruik maken van het sportcomplex Olympus, de Botanische Tuinen, maar ook van winkels, restaurants en cafés. Zo vormt het Utrecht Science Park langzamerhand een eigen gemeenschap binnen de grenzen van Utrecht.

Op de langere termijn zal De Uithof nog veel meer een ‘verblijfskarakter’ krijgen. Het AD/UN meldde al eerder dat het gebied een kloppend autoluw hart krijgt met winkels, woningen en horeca. Het gerenoveerde Van Unnikgebouw moet daarin de nieuwe blikvanger worden. Ook de botanische tuinen zullen meer bij het leer-, woon- en werkcomplex worden betrokken.

Volgens De Gelder gaan de ‘verborgen juwelen’ worden uitgepakt. ‘Het wordt een gebied waar je niet alleen naar toe moet, maar waar je ook wilt blijven.’

Volgende deel: Utrechtse ondernemers zien groeikansen