Welvaart Utrecht 10 - Autoweg over Domplein

De rubriek Welvaart Utrecht over de opkomst van de stad in de afgelopen vijftig jaar, iedere maandag, woensdag en vrijdag in Nieuws030. Vandaag deel 10.

Louis Engelman - De nota Kernbeeld uit 1970 noemde het verkeer het meest knellende vraagstuk van de binnenstad. Men begreep heel goed dat de fijnmazige bouwstructuur zich verzette tegen de behoefte om per auto in het hart van de stad te kunnen komen. Bovendien waarschuwden de ambtelijke opstellers ervoor dat men met straatverbredingen bijzonder voorzichtig moest zijn, omdat ze niet zelden slechts tijdelijk een verbetering zouden geven, nog afgezien van de aantasting van het stedenschoon.

Maar erg consequent bleek de nota nog niet. Want hoewel het weren van doorgaand verkeer door de oude stad tot hoogste prioriteit werd gekozen, bleef de zogenaamde binnenring gewoon op het programma staan. Deze eenrichtingsverkeersweg zou als volgt moeten lopen: Vredenburg – Achter Clarenburg – Mariaplaats – Springweg – Haverstraat – Hamburgerstraat – Korte Nieuwstraat – Domplein – Domstraat – Korte Jansstraat – Janskerkhof – Lange Jansstraat – Neude – Potterstraat – Viestraat. Je moet er niet aan denken dat deze route, inclusief alle doorbraken, realiteit zou zijn geworden.

Ook de toegangswegen naar deze route bleven in de planning. Dat hield een verbreding in van de Herenstraat, en een doorbraak van de Lange Nieuwstraat en de Oudegracht. Daarnaast waren ook de doorbraken door Abstede en Sterrenwijk nog niet van de baan.

De nota pleitte daarnaast voor voldoende parkeergarages zo dicht mogelijk in de city, onder meer in de Stationsstraat. Deze werden van essentieel belang genoemd voor het functioneren van het stadscentrum.

Pas daarna werd een lans gebroken voor het openbaar vervoer (in de vorm van een eigen busbaan) en het instellen van voetgangersgebieden in de stad, mits er oplossingen werden gevonden voor de bevoorrading en expeditie van de winkels. Let wel: Hoog Catharijne zou pas drie jaar na dato worden geopend. En op de laatste plaats werd er gezegd dat de oude stad ook aantrekkelijk moest worden gemaakt voor het fietsverkeer.

Jawel, de auto werd dus nog steeds een grote rol toebedeeld. Daarom kon aan een aantal verkeers-verruimende ingrepen in de historische binnenstad, aldus de nota, niet worden ontkomen. ‘Er moet rekening mee worden gehouden dat met name in het zuidelijke stadsdeel wellicht nog meer straatverbredingen uitgevoerd zullen moeten worden.’

De economische ontwikkeling van het centrum van Utrecht bleef daarmee voorop staan. Letterlijk werd er gesteld; ‘Het economische belang van de bestaande winkelcity duldt geen uitstel van een aantal urgente maatregelen. Als zodanig kunnen worden genoemd de bouw van parkeergarages aan de zuid- en oostzijde van het stadscentrum, de totstandkoming van een binnenring en de realisering van een attractief voetgangersgebied.’

Maar om de binnenstad heen begonnen bewoners zich steeds meer zorgen te maken over hun woonklimaat. Veel huizen werden nog bedreigd met sloop en tal van bedrijven middenin de woonwijken gaven grote overlast. De druk om deze te sluiten of te verplaatsen groeide.

Een voorbeeld daarvan vormen de gashouders van de GEVU op het Vaalt-gasfabriekterrein. Aanvankelijk zou dwars door dit gebied een autoweg (de noord-tangent) worden aangelegd die ook de Vogelenbuurt zou doorklieven. Maar mede onder druk van de comités Votulast (Vogelenbuurt, Tuindorp, Lauwerecht en Staatsliedenkwartier) en Wittevrouwen besluit de gemeenteraad in 1976 dat er een park gaat komen (Griftpark). Pas later kwam men erachter dat de oude Gasfabriek de bodem zo enorm had vervuild dat het onmogelijk was deze te reinigen. Er werd een 60 meter diepe damwand geslagen voor een ‘eeuwigdurend’ drainagesysteem (kosten honderd miljoen gulden) om te voorkomen dat het vieze grondwater zich verder in de omgeving verspreidde.

Ook de Oostelijke invalsweg verdwijnt pas laat uit beeld. Deze ontsluitingsweg zou via de Rembrandtkade lopen en aansluiten op een strook tussen de Abstederdijk en de Notenbomenlaan dwars door Sterrenwijk naar het Ledig Erf. Zelfs is nog bekeken of het tracé over de Rembrandtkade verdiept kon worden aangelegd. Pas in 1975 komt de raad definitief tot inkeer. De invalsweg wordt geschrapt.

Volgende deel: Hoog Catharijne altijd omstreden