Verdwenen beeld: De panden Voor Clarenburg 10 en 12

Het beeld van de stad verandert iedere dag. Beelden, soms letterlijk, die je niet meer ziet, haalt Willem Geijssen terug en hij bespreekt ze. Dit keer over de kraak van de panden Voor Clarenburg 10 en 12.

De panden liggen in het drukste stukje van de binnenstad, want het relatief kleine maar brede straatje verbindt het centrum met Hoog Catharijne. In de jaren ‘70 stond het draaiorgel van de broertjes Budding ook al de hele dag pal voor de deur en braakte deunen uit die de rest van de dag in je kop bleven zitten. De kroeg Karel de Stoute zat nog op de hoek, met daarnaast het Trefpunt. ’s Ochtends vroeg werd je steevast wakker van de voetstappen van de menigte passerende wandelaars op weg naar het station, of er vandaan komend op weg naar hun werk.

Voor Clarenburg 10 stond leeg na het vertrek van drukkerij Zuidam naar Overvecht. Pand 8, dat in eerste instantie ook werd gekraakt, werd al snel ‘teruggegeven’ om plaats te maken voor kledingzaak Van Amerongen, maar nummer 10 en 12 bleven tot 1979 in handen van de krakers. De panden waren onderling verbonden door een in de muren gehakt gat. Beneden kwam er een  nette deur in, maar boven werd dat niet nodig geacht.

De kraak vond plaats tussen Kerst en Oud en Nieuw 1970 en was onder andere georganiseerd door de Werkgroep Herstel Leefbaarheid en Aktiegroep Strohalm, vanuit de Kargadoor.

De meeste krakers kwamen uit de Stationswijk die gesloopt werd.

Doel van de kraak was het voorkomen van sloop van de panden ten behoeve van een aan te leggen brede weg aan het Achter Clarenburg, zodat stadsbussen en vrachtverkeer konden stoppen voor de ingang van Hoog Catharijne. Met de kennis van nu zouden we zeggen: wat een idioot plan! Maar toen was in het kader van stadsvernieuwing alles mogelijk, zie de demping van de singels en de aanleg van HC.

Vandaag de dag maken we gelukkig alle fratsen van toen weer ongedaan.

De bovenverdiepingen werden bewoond en beneden kwamen winkels, eerst in 1971 de Wetswinkel en de Wereldwinkel, die in 1973 omgedoopt werd tot Maatschappijwinkel. In 1976 volgde de Onderwijswinkel.

Amnesty International voerde handtekeningenacties, De Kritiese Filmers vergaderden er en ook huisde er het Aktiekomitee Kinderbeschermings Konflikten.

Acties en demonstraties werden vaak vanuit deze plek georganiseerd vanwege de centrale ligging. Veel belangstelling trokken 22 hongerstakende Koerden, tegen de schending van de mensenrechten in Irak, in de Maatschappijwinkel, een actie die 5 dagen duurde.

Ikzelf kwam er sinds 1973 over de vloer, eerst als bezoeker en in 1976 ging ik er wonen.

Als vanzelf raakte je dan betrokken bij acties. Ik herinner me de bezetting van de Raadszaal als protest tegen de Anti-kraakwet,  met daarin een woedende burgemeester Vonhoff die voortdurend hard op de tafel sloeg. Met dezelfde hand die hij de zondag daarna goedmoedig als groet opstak, wanneer hij in rustig tempo door de stad fietste, zoals een echte burgervader betaamt.

Krakers beweren graag dat ze zelf het onderhoud doen, wat de gemeente of de eigenaar nalaat. Dat deden wij op Voor Clarenburg ook, maar wel geheel op onze eigen manier. Toen ik er kwam wonen zag ik tot mijn genoegen dat er op elke verdieping een wc was, maar er bleek er maar een te werken, die buiten op het achterplaatsje. Want als een wc verstopt raakte, of defect, dan werd gewoon de deur dichtgetimmerd.

Achter de muur van de tuin zoals wij hem noemden, maar die niet meer voorstelde dan een klein binnenplaatsje, rommelde het voortdurend, want daar lag de kegelbaan, die er nu trouwens nog is. Er was wel voldoende zon, want de passiebloem en de bruidssluier tierden welig. Daar lagen de vuilniszakken vaak bij tientallen opgestapeld en hartje zomer zag je ze geregeld letterlijk bewegen. Als je je eigen afwas niet op tijd deed en de aanrecht vol stond, dan liep je de kans dat het gewoon in de tuin werd begraven.

Het dak lekte en daarom maakten we een goot van bamboestokken en landbouwplastic, die het water netjes afvoerde naar de douche in de hoek van de keuken.

We hebben het wel over de jaren ’70. De een zit te ontbijten terwijl de ander staat te douchen.   

Achter ons huis lag de binnenplaats die bereikbaar was via de Mariastraat en de Wijde Poort. Daar stond een oude boerderij, die ook gekraakt was. Wij leverden water en electriciteit via een tuinslang en een stroomdraad over de muur. De stekker zat bij ons in het stopcontact in de keuken en de tuinslag was afgetapt van de waterleiding. Nergens werd moeilijk over gedaan. Er hing een briefje onder met het verzoek de stekker er niet uit te halen, maar als ze daarachter een feestje hadden en naar onze zin de muziek te hard stond, midden in de nacht,  ging die er toch gewoon uit.

Tegenwoordig is die boerderij helemaal gerestaureerd en wonen daar Edwin van den Brink en zijn vrouw. Het hofje wordt geregeld opengesteld op Open Monumentendag of Open Tuinendag. Zeker gaan kijken! Men zal versteld staan van de rust die alles uitstraalt in de overigens zo drukke binnenstad.

De onderhandelingen met wethouder Bransen over vervangende woonruimte en herbestemming van de panden verliepen altijd stroef, hetgeen de regent geregeld de uitspraak deed ontglippen: ‘Zeg het maar: ik kan heel veel hebben op de maandagochtend!’

In 1979 ging de gemeente eindelijk akkoord met de eisen van de krakers en de in de panden gevestigde instanties. Maatschappijwinkel en Onderwijswinkel, maar ook het MIAC en anderen waren verenigd in de Stichting Katrijn en konden zo meer invloed uitoefenen.

Het was de hoogste tijd bleek op het eindfeest in april 1979. Een onweersbui rond drie uur ’s nachts liet het water in de meterkast lopen en zorgde ervoor dat alles met vuurwerk eindigde. Maar gelukkig liep het met een sisser af.

De bovenverdiepingen van de panden worden trouwens nu alweer jaren bewoond. Gemeentebeleid wijzigt van tijd tot tijd. Maar altijd als ik er langs loop kijk ik met een wat weemoedig gevoel naar boven.