Sportjournalist Ton de Ruiter legt sportieve verbanden tussen heden en verleden, tussen toen en nu. Dit keer over de stadsderby tussen Hercules en UVV.

Het zonnetje schijnt op sportpark De Paperclip. Het eerste team van UVV speelt deze zondag tegen ’t Goy, een degradatieduel in de vierde klasse, het achtste niveau in ons land. Op de tribune die van het oude naar het nieuwe sportpark in de Vinex-wijk is meeverhuisd zitten acht mensen. Een ruimer aantal kunnen de rottende planken niet aan. Op de tribune aan de overkant kijken nog eens vijftig toeschouwers naar het duel in de kelder van de vierde klasse.

Hoe anders is het precies honderd jaar terug. De eerste derby in de eerste klasse, het hoogste niveau, staat op het programma en het sneeuwt, 15 november 1914.

UVV heeft in 1913 het kampioenschap van de tweede klasse veroverd en promoveert op 25 mei van dat jaar naar de eerste klasse door Velocitas uit Breda terug te wijzen. Groot feest, optocht door de stad, Bengaals vuur, huldiging in Tivoli. 

Hercules, door Ajax in 1911 uit de eerste klasse verdreven, is kampioen van de tweede klasse in 1914. In de strijd om promotie is opnieuw Ajax de tegenstander. De uitwedstrijd wint Utrechts oudste voetbalclub met 1-0 en thuis wordt het duel op 1-1 afgesloten.



De stad heeft twee eerste klassers!     

De rivaliteit is deze winterse zondag in november groot. Niet tussen de supporters van UVV en Hercules maar tussen wandelaars en bestuurders van koetsen en rijtuigen. De wedstrijd wordt vanwege hevige sneeuwval een uur voor aanvang afgelast. De enige manier om daar in die tijd kennis van te nemen is door er heen te gaan. Zo’n drieduizend voetballiefhebbers gaan richting de Lage Weidschen Dijk. Als het bericht van de afgelasting rond zingt gaan koetsen en rijtuigen keren, de paarden drukken de wandelaars van de glibberige dijk. De politie vindt dat de woede van het voetvolk niet terecht is en grijpt niet in.

De eerste derby wordt nu op 7 februari 1915 bij Hercules aan de Amsterdamsestraatweg gespeeld. Twee weken later staat de afgelaste return op het programma. Het Utrechtsch Nieuwsblad heeft voor een speciale manier van verslaggeving gekozen. ‘Om de neutraliteits willle laten we de beide verslagen volgen, welke wij van ‘the big match’ UVV – Hercules ontvingen. Allereerst volgt het verslag van onzen Hercules-verslaggever en daarna dat van onzen UVV-man. In ons overzicht geven wij onze eigen indrukken. Geconstateerd zij, dat alle drie de epistels elkander vrijwel dekken.’

UVV,  met de internationals Jan Vos en Wout Buitenweg in de voorhoede, verslaat Hercules met 2-1. De misser van Jan Vos vanaf elf meter blijft zonder gevolgen. Het Hercules-kamp vindt dat 2-2 de verhouding beter weergeeft. De schrijver namens UVV noemt de overwinning zeer verdiend. Scheidsrechter Willing moet het doen met grensrechters van de beide clubs als assistent. Wel of niet buitenspel zorgt ook in 2015 voor de meeste commotie. De return aan de Lage Weidschen Dijk, waar UVV voor 550 gulden per jaar een veld huurt en voor 6.585 gulden een tribune heeft gebouwd, eindigt in 0-0.   

Wout Buitenweg.

Daarvoor speelt UVV aan de Willem Barendzsstraat. Omkleden gebeurt in een boerderij aan de Nicolaasweg. De gasten in de kamer, de eigen mannen in de stal waar het stinkt naar natte klei. Groentekarren doen dienst als kapstok, een zwengelpomp zorgt voor verfrissing. De koffers met kleding worden voor 2 gulden 50 per seizoen extra huur opgeslagen in de bedstee.

Jaarlijks moet met de boer worden onderhandeld over de huur. ,,De boer en boerin vonden de half uitgeklede mannen gênant voor hun dochters, maar als we iets meer huur gaven was ’t snel geregeld,’’ lezen we in het jubileumboek van UVV. Daarin ook de eerste tekenen van rivaliteit. ‘Hercules zoog de beste spelers weg. Een fijne club met veel studenten, een beetje sjiek. Wij waren burgerjongens maar onze goeie spelers wilden ze wel.’’

UVV is in die jaren de betere ploeg. In het seizoen 1916 – 1917 wordt de ploeg kampioen van de westelijke eerste klasse en speelt met de oostelijke kampioen Go Ahead, de noordelijke titelhouder Be Quick Groningen en de nummer één in het zuiden Willem II om het kampioenschap van Nederland. Achter de ploeg uit Deventer eindigt UVV als tweede.

In 1920 en in 1926 gaat UVV als westelijke titelhouder op herhaling. Zonder de landstitel te veroveren. Eerst is Be Quick Groningen het struikelblok, zes jaar later Sportclub Enschede. Op 31 januari 1926 spelen de roodwit geblokten – gestreept mag niet omdat Sparta de oudste rechten heeft  - de 250e wedstrijd op het hoogste niveau. In 1929 degradeert UVV uit de hoogste klasse.

Hercules doet de gedwongen stap terug in 1920. De club lijft eerst Wout Buitenweg in en later ook zijn broer Daaf. De Utrechtse voetbalwereld staat op zijn kop maar tot een rentree op het hoogste niveau leidt het niet.

Daaf Buitenweg

Heeft Utrecht twee eerste klassers in 1914, vijftien jaar later is er geen. UVV wordt nog wel kampioen van de tweede klasse in 1939, 1942 en 1948 maar de sloot van tweede naar eerste klasse is steeds te breed. Na tien keer UVV- Hercules op het hoogste niveau duurt het tot 1956 voor een volgende derby in de top van het voetbal wordt gespeeld. De hoofdrolspelers heten dan DOS en Elinkwijk.