Bonifatius College 100 jaar (2)

Gisteren, vrijdag 16 september, verscheen het boek ‘Meer dan een school’, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het Bonifatius College in Utrecht. Aan het boek werkten veel oud-leerlingen mee, onder wie de journalist/schrijver Ad van Liempt. Gisteren schreef hij voor Nieuws030 over de eerste vijftig jaren van het Bonifatius. Vandaag het tweede en laatste deel over het jubileum: de tweede halve eeuw.
  
   

Hoe vrijgevochten Boni zijn eigenheid behield

Hij was conrector geweest op het Eemlandcollege in Amersfoort en moest zich op het Boni vanaf het begin waarmaken, Jan van der Heiden, de nieuwe rector die in 1972 aantrad. In zijn eerste jaar schudde de school op haar grondvesten door een heuse rel. In het schoolblad was de jonge, veelbelovende Utrechtse cabaretier Herman van Veen geïnterviewd, en die had zich laten ontvallen dat het bedrijven van de liefde tot zijn grootste hobbies behoorde, ‘trouwens, Jezus zal ook wel hebben geneukt.’ Het schoolblad werd overspoeld met boze reacties, vooral van woedende ouders. In de lerarenkamer ontstond een protestactie waarin de docenten gevraagd werd een brief te ondertekenen waarin het gedrag van de redactie van ‘Stemmen’ ontoelaatbaar werd genoemd. De onrust waaide weer over.

Structureler was het probleem, dat het Bonifatius nooit eerder had gekend: teruglopende leerlingaantallen. Dat kwam vooral door de concurrentie van twee scholen in Utrecht, De Klop op Overvecht en Niels Stensen op het Kanaleneiland, plus het Cals College in Nieuwegein. De school dreigde onder de 1000 leerlingen te zakken. Rector Van der Heiden hield het hoofd koel en wees binnen de school op de uitstekende eindexamenresultaten, zoals in 1976: Gymnasium: 43 geslaagd van de 43; atheneum: 119 van de 127; havo: 91 van de 96.

In 1980 vertrok de gymnasium-afdeling uit het gebouw aan de Kromme Nieuwe Gracht, na 58 jaar. De gekrompen school paste weer in het ‘nieuwe’ gebouw, wat de eenheid moest bevorderen. Maar inmiddels dreigde er door de alom rondwoekerende schaalvergroting een fusie, met de Gregoriusschool nog wel. Het staat wel vast dat ‘Boni’ die samenwerking met succes heeft kunnen blokkeren. Het personeel vond het Gregorius veel orthodoxer en was bang dat het vrijgevochten karakter van het Bonifatius in de knel zou komen. Na zestien jaar verliet Van der Heiden in 1988 de school die weer uit het dal was geklommen en er goed bij stond.

In Van der Heidens periode worstelde de school hevig met de katholiciteit. De belangstelling voor het geloof liep terug, de kerken stroomden leeg. Van der Heiden zei er zelf een keer over: ‘Een school kan niet katholieker zijn dan de leerlingen die haar bevolken.’ Het aantal godsdienstlessen werd sterk teruggebracht, de godsdienstdocenten zaten op een gegeven moment allemaal ziek thuis. Maar tegen de verdrukking in ontstonden er, buiten de lesuren om, activiteiten die onder de wat eigentijdsere term ‘zingeving’ konden worden gerangschikt. Er kwamen succesvolle initiatieven, zoals reizen naar de oecumenische kloostergemeenschap Taizé in Frankrijk. De school kwam geregeld in actie voor goede doelen – fameus is de vroegere kerstactie, later Boni-actie. Er kwam een stiltecentrum, er was een jaarlijkse Allerzielenviering. Het zijn activiteiten die vaak hun wortels hebben in de katholieke tradities – en zo blijft Boni een vleugje houden van wat de school honderd jaar geleden was.

Van der Heidens opvolger Hans Fett bracht een belangrijke ontwikkeling tot stand: onder zijn leiding kreeg de school pal aan de overkant van de Fockema Andreaelaan een nieuw gebouw, speciaal voor de brugklassen. Het was een megaproject, bouwkosten 2,2 miljoen euro, geopend in 2006. Bovendien met een nieuwe gymzaal, die de gemeente had geweigerd te financieren: Boni zat daar niet mee, en betaalde de accommodatie zelf, met hulp van een steunfonds. Fett maakte in zijn periode mee dat het Bonifatius een bij uitstek Utrechtse school werd.

Tot die tijd hadden zwermen scholieren zich ’s ochtends met de bus of de fiets uit de omliggende plaatsen naar school begeven, uit Montfoort en IJsselstein, uit Houten en Nieuwegein. Dat  gold ook voor Tiny Uijttewaal uit Schalkwijk, die in 1972 eindexamen deed, maar in 2006 terugkeerde als de eerste vrouwelijke rector van de school. In haar tijd werd Boni een diverse school, zo divers als de stad zelf. De typische schooltradities werden uitgebreid met een gezamenlijke iftarmaaltijd aan het eind van de ramadan. In een beleidsnota werd ‘diversiteit’ een van de drie pijlers genoemd waar de school op rustte, naast verbondenheid en kwaliteit van het onderwijs.

Uijttewaal trof trouwens een tevreden school aan. In een enquête gaven ouders én leerlingen de school een 7,5 als rapportcijfer, het personeel kwam zelfs op 7,8 uit. Maar bij een visitatie bleek wel dat de school aan de ouderwetse kant zat: ook in de 21^e eeuw vertoonde Boni nog het klassieke patroon van een docent voor de klas tegenover luisterende leerlingen. Uijttewaal begon langzamerhand vernieuwingen door te voeren, meer variatie in lesvormen te introduceren en moderne apparatuur binnen te halen. Na haar vertrek in 2018 stond haar opvolgster Hanneke Schreuder voor de taak die vernieuwingen verder door te zetten door de invoering van het flexrooster, een bijna revolutionaire nieuwe indeling van de schooldag waarbij het lesuur van 50 minuten, dat sinds 1922 heilig was geweest, kwam te vervallen. 

Schreuder zette die ingreep door, terwijl de school grondig werd verbouwd én, zoals het hele land, zuchtte onder de coronapandemie die maar niet leek te stoppen. Ze was twee jaar rector toen het coronaspook de school binnendrong. De school werd gesloten, de lessen moesten – digitaal – doorgaan. De nieuwe situatie eiste de maximale flexibiliteit van de hele schoolgemeenschap – toen de zaak weer enigszins tot rust was gekomen keek Schreuder met trots terug op de wendbaarheid en de veerkracht die Boni had gedemonstreerd. 

Jubileumboek

Dat honderdste schooljaar, dus met én de verbouwing én de corona én de introductie van het flexrooster, wordt op een bijzondere manier gedocumenteerd in het jubileumboek ‘Meer dan een school’. Journalist Henny de Vos, zelf oud-leerling, liep een paar weken in de school rond, sprak met leerlingen, docenten en andere personeelsleden en schetst een gedetailleerd én fascinerend beeld van het leven op een middelbare school in het voorjaar van 2022.

Het uitgebreide jubileumboek (360 pagina’s) besteedt aandacht aan allerlei aspecten van honderd jaar schoolleven.  Er is veel ruimte voor kunst, toneel, muziek en sport – allemaal terreinen waarop de school actief is geweest. Er zijn interviews met markante ex-leerlingen als cabaretière Tineke Schouten en Olympisch schaatskampioen Jochem Uytdehaage en met gehuwde stellen die elkaar op Boni leerden kennen.

Het jubileumboek is te bestellen op de website boni100.nl en kost slechts 15 euro.