Boek over historisch schip: Ora et Labora

Door Cisca de Ruiter - Er zijn maar weinig boeken geschreven over woonschepen en nog minder over één bepaald woonschip. De Ora et Labora is dan ook niet zomaar een woonboot. Ze is de oudste, meest markante en bekendste woonboot van de stad Utrecht.

Toen het schip een paar jaar geleden naar de sloop dreigde te gaan, kwam de buurt in opstand. Kranten berichtten hierover. Ook de Utrechtse politiek bemoeide zich er in positieve zin mee, wat een unicum is in de wereld van de woonboten.

Gelukkig werd de Ora et Labora gered door liefhebbers en gerestaureerd. Helaas bleef zij niet op haar oude vertrouwde ligplaats aan de Leidsekade, in stadswijk Lombok, waar veel fietsende passanten jarenlang van haar hebben genoten. De Ora et Labora ligt nu als varend woonschip in de Utrechtse Parkhaven, de voormalige Veilinghaven die als historische haven is ingericht.

De Ora et Labora kent een rijke historie. Toen ik samen met Maarten van de Krol onderzoek deed naar de historie ervan, bemerkten we dat veel bewaard was gebleven. Er zijn nog oude foto’s en reisgidsen uit het begin van de vorige eeuw. Op de valreep spraken we met oud-passagiers en lazen we boekfragmenten over tochten met de Ora et Labora I, zoals het schip aanvankelijk heette.

De Ora et Labora werd gebouwd in 1903 bij scheepswerf Mulder in Vierverlaten (Groningen) als pakketboot voor de firma Stoombootdiensten J(oh.) Heukels in Zwolle. Omdat met vrachtvervoer waarschijnlijk niet genoeg werd verdiend, is het stoomschip voorzien van een opbouw. Als salonboot kwam ze terecht in de passagiersvaart waar Heukels haar inzette op een zomerdienst op Giethoorn. Zodoende bracht de Ora et Labora de toeristenstroom naar deze pittoreske plaats opgang. Het schip kreeg dan ook grote bekendheid als De Boot van Heukels of De Zwolsche Boot.

Als gevolg van de economische crisis raakte het schip uit de vaart. In 1934 kwam de Ora et Labora als woonboot terecht aan de Leidsekade in Utrecht waar ze vergroeid raakte met de stad. Opeenvolgende bewoners pasten het schip aan hun woonwensen aan maar hielden telkens in het oog dat zij het uiterlijk niet aantastten. Doordat de stoompijp in de opbouw werd geïntegreerd en de salonramen bleven gehandhaafd, bleef de Ora et Labora herkenbaar als salonboot.

De Ora et Labora speelde een belangrijke rol in de levens van velen en doet dat nog steeds. Tochten zijn ermee gevaren, mensen verdiende er hun geld, huisvesting is ermee genoten, kinderen zijn aan boord geboren en sommigen vonden zelfs hun beroep door het woonschip. Nog steeds staat de Ora et Labora in de belangstelling. Oude bewoners van Lombok komen nog geregeld kijken. En de laatste jaren verkiest onze Goedheiligman de Ora et Labora als comfortabel vervoermiddel naar het oude schippersdorp Vreeswijk.

Het boek Ora et Labora – van stoomboot tot woonboot (A4-formaat, 86 pagina’s) is rijk geïllustreerd met uniek, nieuw, minder nieuw en historisch beeldmateriaal. Het beschrijft het levensverhaal van de Ora et Labora. Het voorwoord is geschreven door de bekende Utrechtse architectuurhistorica Bettina van Santen.

Lezing en boekpresentatie

Op zaterdag 30 mei, vanaf 13.30 uur, mag ik het boek presenteren bij Museumwerf Vreeswijk in Nieuwegein, waar de Ora et Labora een paar jaar terug werd gerestaureerd. Voorafgaand aan de presentatie geef ik een lezing over oude woonschepen, die vaak verrassende verhalen herbergen. Ook komt aan bod hoe ik tot het schrijven van mijn boek ben gekomen.

De Ora et Labora zelf is ook aanwezig. Die kan na afloop worden bezichtigd. De entree is 4 euro (incl. 2 consumpties).