80 jaar na zijn dood een Utrechtse herdenking voor Jakob Vos

Door Jim Terlingen - Het was een bijzondere herdenking vandaag op begraafplaats Soestbergen bij het graf van Jakob Vos (1884-1944) en Nelletje Vos-Lustig (1876-1954). De bijeenkomst werd georganiseerd door cultuurhistoricus Niels Bokhove en de werkgroep Directe Voorzieningen van de gemeente Utrecht. Er waren zeven nazaten van Utrechtse verzetsmensen bij aanwezig.

Wie waren Jakob en Nelletje?
De naam van Jakob Vos prijkt op de onlangs teruggekeerde gedenksteen op het gebouw op Maliesingel 2, op de hoek met de Nachtegaalstraat. Hij is een van de mensen die zijn gestorven in verband met de inval van de bezetter in het Kamer van Koophandel-pand aldaar op 22 november 1944.

Het verzet is daar dan aan het vergaderen. Het huis van Jakob Vos en zijn vrouw Nelletje op het adres Van Lidth de Jeudestraat 2 fungeerde als aanmeldpunt voor de deelnemers. 

Behalve verzetsmensen die vergaderen, worden ook Vos en zijn vrouw gearresteerd. Ze worden mishandeld en gevangen gezet in de Willem III-kazerne in Apeldoorn. Daar krijgt Jakob met twaalf anderen op 2 december voor een vuurpeloton de kogel. Die volgde op een mislukte verkenning met dodelijke afloop van verzetsmensen aldaar voor een bevrijdingsactie (op 28 november).

Jakobs vrouw hoort het schieten, maar ze realiseert zich niet dat haar man een van de slachtoffers is. Ze hoort dat pas na de bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945. Naar verluidt is het eerste wat ze dan doet een cadeautje kopen voor haar man. Pas dan verneemt ze dat ze al vijf maanden weduwe is. Nelletje leeft daarna nog negen jaar, waarbij ze altijd last houdt van de mishandelingen.

Jaarlijkse herdenking in Apeldoorn
Elk jaar is er een herdenking bij het Keienmonument in Apeldoorn naar aanleiding van de mislukte verkenning en de fusillade. Gisteren herdacht men daar de 80e verjaardag van deze gebeurtenissen. Jakob Vos is een van de herdachte personen.

En nu eenmalig in Utrecht
Bokhove legt uit: "Ik verdiepte me eerder dit jaar in alle omstandigheden rondom de noodlottige inval in de Kamer van Koophandel op 22 november 1944. We plaatsten daar in mei de herdenkingssteen terug en ik maakte met de werkgroep Directe Voorzieningen een boekje."

"Onlangs kreeg ik via een familielid van Vos te horen dat het ter beschikking stellen van zijn woning echt zijn enige verzetsdaad was. Dat maakte zijn gewelddadige dood op 2 december 1944 extra tragisch. Toen bedachten we spontaan deze simpele en korte bijeenkomst."