Wielaert - Het licht van Van Zanen

Jeroen Wielaert - Totaal verbluft heb ik in de vernieuwde stadschouwburg naar de nieuwjaarstoespraak van Jan van Zanen zitten luisteren. Voor een beetje columnist was het om moedeloos te worden, ware het niet dat er ook iets verheugends in de rede stak, om niet te zeggen iets on-Utrechts: Van Zanen had niks te zaniken. Voorbij de tijd van zwaar bewolkte stadsredevoeringen. Jan had het licht gezien en sprak voor de volle zaal een gloedvolle ode aan de stad uit, stad van de toekomst, vol gelukkige mensen.

Er was maar een conclusie mogelijk: Utrecht is verleden tijd, het beeld achterhaald van een slome gemeente in het midden des lands die maar steeds achter bleef bij Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Aan de burgemeester te horen is dat buitengewoon jammer voor de gemeenteleden die er een cultuur van hebben gemaakt om hartstochtelijk over hun woonplaats te foeteren. Jan gooide er ook nog een Engelse term tegenaan: healthy urban living, een krachtige bestuurderskreet voor gezond stedelijk leven. Toe maar, zo ver is het gekomen, het mopperen verstomd.

Utrecht doet dit vooral zelf, zei Jan met een lichte sneer naar Den Haag. Bouwen aan de toekomst, leven, wonen, werken in de stad van de toekomst. Ik geef het graag even mee voor al die Utrechters die er niet bij waren en zich wellicht in deze woorden willen herkennen. Het was een lofrede als een volledig geslaagd visioen. Utrecht, een groene, gezonde, slimme stad met een krachtige economie, een groeiende werkgelegenheid, bloeiend onderwijs, een veilige omgeving, een effectieve structuur. En dat alles voorzien van een nieuwe skyline bij het groeien naar 400.000 inwoners.

Op dat punt zie ik wel weer enige hoop voor hen die graag hun zorg uitspreken dat Utrecht vooral niet te gróót moet worden. Het was treffend dat Jan op dit punt varieerde op collega-columnist Wouter de Heus en diens hang naar knusse Utrechtse kleinschaligheid. Hij haalde de woorden ‘Klein, kleiner, kleinst is de kern’ aan bij het benadrukken van het adagium ‘Utrecht zijn we samen’ – meer dan een bestuurdersprogramma, maar een levenshouding voor een burgemeester die wil dat iedereen er bij hoort en mee kan doen, en gekend wordt in buurten en wijken. Hier sprak een gewiekste verbinder die heel goed weet dat Utrecht als elke stad een organisch geheel van dorpen is.

We hadden inmiddels van Schele Miep genoten, de Utrechtse Smartlap van het koor Grachtensmart. Van Zanen bekende dat het levenslied hem altijd vrolijk stemt. Het was de best mogelijk aanloop naar het schetsen van het leed dat de wereld heeft getroffen in 2015. Het was een jaar van aanslagen en oorlogen, maar op het Domplein dromde Utrecht samen om zoals de burgemeester zei: ‘slachtoffers te herdenken van aanslagen in Parijs. Om solidariteit te tonen met de nabestaanden, met het vrije woord en met Frankrijk.’ Zo was op 8 januari 2015 Je Suis Charlie ook in Utrecht de populairste smartlap.

De stad zelf is gespaard gebleven van het ergste geweld, maar kreeg wel te maken met de gevolgen van de verre, moordende conflicten. Ook hier schetste Van Zanen een positieve kant: ‘In Utrecht slaapt niemand op straat.’ Wat mij betreft had hij er bij mogen zeggen dat hij niet alleen blij was met Schele Miep, maar ook vrolijk gestemd over het uitblijven van rechts-radicale spreekkoren van gajes met honkbalpetten.

Ja, Utrecht is een goede stad. Na Schele Miep bleek er nog meer muziek in te zitten met het optreden van de verrassende Band Zonder Verblijfsvergunning en de Utrechtse popsensatie Bewilder met hun krachtige Forza. Het is misschien niet de lievelingsmuziek van Jan van Zanen. Voor mij is het na Kyteman en Kensington een nieuw bewijs dat Utrecht ook een goeie broeiplek voor stijlvolle, originele pop is.

In de Schouwburg heb ik onder de gasten wel Henk Westbroek gemist, mijn lievelingszaniker. In het ADUN beweerde hij vlak voor de jaarwisseling dat hij blij was dat de Tour de France weer uit de stad was vertrokken als geldverslindend bobofeestje. Dat was toch wel een heel treffende vertekening van de waarheid. Het Franse wereldevenement benadrukte juist de kracht van Utrecht en die bobo’s waren verreweg in de minderheid tussen al die gewone mensen die de Tourstart graag koesteren als een geweldige herinnering in de stad van de toekomst.

De hele speech van burgemeester Jan van Zanen is te lezen op de site van de gemeente Utrecht: klikhier.