Wielaert – Baksteenmonumenten op de Croeselaan

Jeroen Wielaert - Als lange rechte weg naar station en Jaarbeurs is de Croeselaan niet Utrechts prachtigste. Hij is wel in permanente transitie. Door de doorgaande nieuwbouw alom beginnen de oude bakstenen gevels vanzelf te contrasteren in trotse monumentaliteit.

Vrijdagmiddag werd de beeldenroute ‘Kunst op de Croeselaan’ officieel ingehuldigd. De openingshandeling werd verricht door Croeselaanbewoner en kunstenaar Pet van de Luijtgaarden, bekend van zijn bonte stoet caravans, waarvan er best ook eentje tussen de beelden geplaatst mag worden.

De route kwam voor het eerst in het nieuws toen het beeld van Che Guevara was beklad. Dit is een vorm van heiligschennis voor hen die Che nog altijd als een held vereren. Zulks gebeurt nog altijd in Cuba zelf, ik ben zijn beeltenis op het eiland overal ongeschonden tegen gekomen.

Het was juist op die reis over Cuba dat mijn beeld van de revolutionair is gaan kantelen, nota bene bij lezing van zijn eigen dagboek. Hij rees daarin op als een gretige moordenaar en dat is hij gebleven na de vestiging van het Castro-regime, als verantwoordelijke voor tal van executies. Wat mij betreft kan hij niet genoeg beklad worden, zij het dat het beeld dat Christian Jankowski van hem maakte eigenlijk een bronzen karikatuur is van het soort levende kunstwerken dat hij in Barcelona op de Ramblas zag. Deze Che ís al een soort parodie.

Anders is het met Jankowski’s zittende Romein. Ik meende vrijdagmiddag even dat hij direct kon opstaan uit die houding. Daarna heb ik hem recht in zijn ogen gekeken. Samen bepeinsden we de Romeinse oorsprong van Utrecht, ons eigen Ultrajectum. Het is verleidelijk om te denken dat de Croeselaan is afgeleid van de trotse gladiator Crusus.

Kunst op de Croeselaan is een samenwerking van de gemeente en de Rabobank, beheerder van een kapitale kunstcollectie. Het is aardig, maar ook nogal petieterig, het is niet zo dat er echt breed wordt uitgepakt, zoals in Amsterdam op de Apollolaan gebeurt. Ik zou zeggen: het begin is er. Als dit de aanzet is voor de heuse Ultra, de grootse tweejaarlijkse internationale megasculpturenmanifestatie in Utrecht is het afdoende.

In een woord vooraf sprak wethouder Victor Everhardt gloedvol over de duurzaamheid van het Stationsgebied waar de mensen fijn werken bij de Rabobank en bewoners goed wonen onder het motto ‘gezond stedelijk leven’, aan een laan waar mensen elkaar ontmoeten tussen het groen van de bomen. Het was opmerkelijk dat Pet met zijn oranje petje het openingsdoek mocht wegtrekken. Hij is een van de bewoners van de rij huizen die onherroepelijk gesloopt gaan worden om plaats te maken voor meer groen aan de Croeselaan. Daarover zei Everhardt uiteraard geen woord.

Het is gentrificatie op zijn Utrechts. Na afloop van de plichtplegingen zei Pet me: ‘Het is jammer dat zulke mooie jaren-dertig woningen moeten verdwijnen. In een normale stad zouden ze al lang een monumentale status hebben.’ Een advies daartoe van een deskundige van GroenLinks is in de wind geslagen. 

Op de beeldenroute heeft de Amerikaanse kunstenares Jessica Stockholder de zogenaamde ‘wisselplek’ mogen invullen. In het Centraal Museum gaat komende vrijdag een expositie open waarin ze beeldend in gesprek gaat met de collectie. Op de Croeselaan is haar ‘Assist’ te zien een tweedelig hekwerk dat de verbinding maakt tussen ‘Menselijke Ontmoeting’ van Paul Kingma en ‘Het Paard’ van Hans Wimmer. Bij de opening trok Stockholder wat zichtlijnen met de omgeving.

Het is ook leuk om door de gaten te kijken van haar werk. Dan is er een prachtzicht op al die rechtlijnige oude baksteenkunst die moet verdwijnen.