Roger Vleugels - De gemeente wil open zijn over de ontwikkeling van fase 2 van het Stationsgebied. De afgelopen weken waren er daarom presentaties onder de kop: Stadslab on Tour.

Als de gemeente werkelijk open kaart wil spelen dan moeten ze er voor zorgen dat alle betrokkenen echt aan tafel te zitten.

Nu wordt de ontwikkeling van het gebied tussen het station en het Merwedekanaal en omgeving in achterkamertjes voorbereid. Achterkamertjes waar al decennia slechts enkele van de betrokken partijen aan tafel zitten. De gemeente noemt hen tegenwoordig stakeholders: NS, Jaarbeurs, de eigenaar van Hoog Catharijne [nu: Klépierre] en de vastgoedontwikkelaars.

Aanvankelijk zaten zij met de gemeente in één achterkamertje. Na het ter ziele gaan van het UCP: Utrecht Centrum Project, heeft iedere stakeholder een eigen achterkamertje. [Dit meer dan subtiele verschil heeft de belastingbetaler vele miljoenen gekost, maar dit terzijde. Een column hierover had tien jaar geleden geschreven moeten worden.]

Wat in die achterkamertjes besproken wordt? We weten het niet. De gemeenteraad weet het niet. Het komt pas naar buiten vlak voordat er voldongen feiten zijn. Bij wijze van quasi democratie mogen inwoners dan nog wat inspreken en mogen gemeenteraadsleden een paar keer iets in een microfoon roepen.

Wat er voor opties waren? We mogen het niet weten. Waar de tegenstellingen lagen? We mogen het niet weten. Waar de grens tussen de inzet van publieke middelen en privaat geld getrokken wordt, en waarom. We mogen het niet weten. Hoe er met de Jaarbeurs gevochten is over de grondruil die nu rond is, of met Klépierre over haar wens om het winkelcentrum in Leidsche Rijn centrum kleiner te maken, of met de NS over horeca of over het verwijderen van kleine middenstand op en direct rond het station. Waarom de Uithoflijn over de Scheltemabaan gaat, volgens vervoerontwikkelaars idioot en zeer complicerend voor het hele Stationsgebied, en niet via perron D onder het station en verder over de Dichtersbaan, wat oorspronkelijk de bedoeling was. Ook dat mogen we niet weten.

De bevolking en de gemeenteraad krijgt slechts gepolijste versies van de ontwikkelingen vlak voor de besluitvorming waarmee in de ogen van de gemeente voldaan is aan de democratische spelregels. 

Echte democratie begint bij het identificeren van alle stakeholders, en dat zijn er meer dan die vier. De inwoners van Utrecht bijvoorbeeld, de bewoners in de wijken er om heen, de toekomstige bewoners [er komen daar meer dan 4.000 nieuwe huizen], de reizigers die dagelijks in dat gebied komen, de auto- en fiets-parkeerders, de binnenstads-horeca en -middenstand die er last van krijgen en nog maar moeten zien of er voor hen plek komt in dat gebied.

Echte democratie begint met alle stakeholders aan één tafel in de voorkamer. Die vier van de achterkamertjes kunnen zo aanschuiven, al zullen enkele er niet zo happig op zijn.

Om de tot nu vergeten stakeholders aan te laten schuiven is wil en een paar miljoen euro nodig. Zij moet hun platformen eerst kunnen versterken en bijvoorbeeld deskundigheid op stedenbouwkundig gebied kunnen inhuren of plannen kunnen laten doorrekenen.

Wie zijn die vergeten stakeholders. Bijvoorbeeld: de ‘Huidige bewoners Dichterswijk, Transwijk en Lombok’; de ‘Pioniers’, een op te richten platform van toekomstige bewoners Merwedekwartier/Beurskwartier; de ‘Reizigers’; ‘Uitgaans- en festival publiek, er komen in dat gebied 14 bioscopen, hotels, horeca, beurzen, festivals en een kermis; en ‘Middenstand en Horeca binnenstad’.

Een paar miljoen? Duur? Ach, het zorgt voor betere plannen, het scheelt bezwaarprocedures, zorgt voor sociale cohesie en mogelijk voorkomt het blunders zoals bijvoorbeeld die drie juridisch gezien nagenoeg identieke bij de vergunningverlening voor Bijenkorf, Noordgebouw en Zuidgebouw.

Alleen al de winst die ontstaat door betere plannen, snelheid en minder bezwaarprocedures levert meer op dan die paar miljoen.

Democratie is niet altijd de duurdere optie.