Vincent Bijlo: Winterkriebels tegen onverteerbaar nieuws

Door Jeroen Wielaert - Een rommelend rechts kabinet Schoof, oorlog in Gaza, Libanon en Oekraïne, de herverkiezing van Donald Trump. De cumulatie van onverteerbare actualiteit leidt ook in eigen, vertrouwde omgeving tot toename van het aantal nieuwsmijders. Intelligente, kritische vrienden en bekenden, inmiddels veertig, of vijftig jaar ouder dan twintig, die liever geen krant meer willen lezen, geen televisie meer willen zien, omdat het hen te véél wordt.

Toch zijn er andere manieren om om te gaan met het nieuws. Het kan verwerkt worden in analyserende podcasts. Of te lijf gegaan met humor, in een confronterende cabaretvoorstelling. Vincent Bijlo doet het laatste in zijn Eindejaarsconferentie Winterkriebels.

Bijlo speelde zondagavond met zijn vrouw Mariska Reijmerink en zijn Friends de eerste try out. Het was in Het Wilde Westen, de leuke theaterzaal boven Buurten in de Fabriek. Hoewel hij 21 jaar jonger is dan Freek de Jonge, behoort Vincent tot de oude garde van het geëngageerde cabaret. Dus kwam er in Oog in Al vooral ouder publiek op af. Mensen die misschien nog wel kranten lezen en televisie kijken, maar door de cabaretier een beetje opgetild wilden worden. Hij voldoet gretig, grondig en geestig aan die wens.

Samen met Mariska en band opent Bijlo met een terugkeer in de cabarettraditie, het zingen van het 'Goedenavond, goedenavond', van Wim Sonneveld. Hij vertelde dat hij als jongen dol was op Sonneveld en destijds veel van zijn nummers uit zijn hoofd kende. Nu voegt hij eraan toe: 'Geniet nog even van de lage BTW!'

Plotseling klinkt de tune van fitnessprogramma Nederland in Beweging. Bijlo verzamelt Mariska en de band om zich heen en begint aan een opgewekte politieke workout.

'Rechts, rechts, radicaal-rechts, rechts, rechts, Trump!

Rechts radicaal, we doen een Omtzigtje:

hinken op twee benen en een terugtrekkende beweging.

Dan een Yeşilgöz: staan, staan, staan en aan de slag

en Wilders: knippen voor de neus!'

Bij het noemen van Caroline van der Plas zet Bijlo een paar zware stappen op de vloer.

In een moeite door dan: 'Laten we beginnen met het uitroepen van een crisis, want dat is ze al een jaar niet gelukt in Den Haag. De klimaatopwarming is hun schuld, de asielzoekers. Ze willen leren schaatsen, maar ze namen hun hitte mee.'

Bijlo kent de oplossing door het nieuwe Haagse beleid: 'We doen wat het volk wil: we geven Nederland terug aan de Nederlanders.'

Hij keert terug in de tijd, naar 1967 en 1974, toen Israël van alle kanten belaagd werd en Nederland voluit achter zich had. Volgt een uitweiding van de vliegtuigkapingen en ambassadebezettingen uit die dagen. Bijlo kent de geschiedenis en ook de contrasten van nu, de omslagen in het klimaat en de acties in diverse musea: 'Er komt een dag dat de Aardappeleters worden aangevallen met een Patat Kapsalon.'

AI is een belangrijk thema en anders dan in de oude betekenis: ad interim. Bijlo gaat uitvoerig in op de voor en tegens van de razendsnelle ontwikkelingen in deze intelligentietechnologie. Hij kaart de gedachte aan dat AI beter is om te regeren, dan mensen van vlees en bloed: 'Minister Agema zweert bij AI in de zorg, omdat ze zelf geen verstand bezit.'

Bijlo vertelt dat hij zelf ook AI heeft geprobeerd. Hij liet AI grappen maken over de actualiteit, voor een zeer intelligent publiek. Er rolde alleen flauwe humor uit. Bijlo concludeert dat we beter geregeerd kunnen worden door echte mensen, 'al is dat vaak geen pretje.'

Want wat heeft Dick Schoof bezield om leider te worden van dat zooitje in Den Haag? Bijlo kijkt bij wijze van antwoord terug op de kabinetsformatie, en laat daarbij graag het neuzelen van Ronald Plasterk horen. Dan stelt hij vast: 'De echte crisis in Nederland is de waarheidscrisis. Hij mag wel gezegd worden, ze horen hem ook wel, maar ze trekken er zich geen reet van aan.'

In Winterkriebels zorgt Mariska Reijmerink voor mooie afwisseling. Prachtig, hoe ze vertalingen zingt van geliefde Engelse dichters als Emily Dickinson en Charlotte Bronte. Van Bronte laat ze 'Geen wanhoop' horen.

Bijlo pakt ook die andere laag op, de parabel over Seattle (1786-1866), voormalig opperhoofd van de Suquamish- en Duwanish-indianen. Het is een goede manier om bezorgdheid over het klimaat te laten horen, over de uitverkoop van het land en de lucht.

Hoe complex en zorgelijk alle problematiek ook is, Vincent Bijlo maakt het nergens neerdrukkend. Zo gaat hij naar de ontknoping toe: Zonder Hoop is het Niks. We moeten het samen doen.

Hij zingt: 'Dus ik hoop op jou en mij, dus ik hoop op wij en wij.'

Komende zaterdag spreekt Bijlo op het Domplein, bij de demonstratie tegen het voornemen van PVV-minister Madlener om de A27 bij Amelisweerd toch te verbreden.

Vincent Bijlo speelt Winterkriebels o.a. in Wijk bij Duurstede, op vrijdag 22 november, Blaricum zaterdag 30 november, Huizen vrijdag 6 december, Wageningen dinsdag 10 december, Soest donderdag 19 december en zaterdag 28 december, Utrecht Podium Hoge Woerd