Kees van Oosten - In Utrecht wordt vrijwel niet tegen overlast gehandhaafd. Boa's (bijzonder opsporingsambtenaren van de afdeling Handhaving) handhaven vrijwel uitsluitend tegen verkeers- en parkeerovertredingen. In 2019 werden door boa's 52.993 waarnemingen gedaan ivm overtredingen in de stad. In 13.677 gevallen werd een boete opgelegd. Slechts in 576 gevallen werd een boete opgelegd ivm overlast, de rest betrof verkeer- en parkeerovertredingen. Een en ander blijkt uit een bij wob-besluit 2019-336 verkregen overzicht. 

Voorbeelden van overlastovertredingen in 2019 waarbij een boete werd opgelegd: alcoholmisbruik (126 x), straatafval (48x), baldadigheid (27x), hondenpoep (16x), vuurwerk (4x). Voor geluidsoverlast niet één boete. Kortom, de kans om op de bon geslingerd te worden ivm het veroorzaken van overlast is in Utrecht zeer gering. Uit het aantal opgelegde boetes zou je op kunnen maken dat het met de overlast in Utrecht ontzettend meevalt. Dat is dus heel verkeerd gedacht.

Dat het met de overlast in Utrecht erg meevalt is namelijk bepaald niet wat blijkt uit de klachten & meldingen die inwoners/ondernemers in Utrecht bij Handhaving doen. Op 14 oktober 2019 wist Handhaving te melden dat het in 2019 om 80.829 klachten ging. Dat was dus gedurende 9 maanden! (Zie plaatjes meldingen openbare ruimte 2019 en aard van de meldingen) De gevallen waarin daadwerkelijk handhavend wordt opgetreden met een sanctie vormt een druppel op de gloeiende vuurplaat.



Het aantal vermelde waarnemingen op de Amsterdamsestraatweg in 2019 bedroeg 586, waarvan 206 gevolgd werden door een boete. Ook hier werden vrijwel alle boetes opgelegd ivm met verkeer (milieuzone!) en parkeren. Slecht 3 boetes voor overlast: 2 maal voor "binnen de bebouwde kom zijn natuurlijke behoefte doen buiten daarvoor bestemde plaatsen" en 1 maal voor "bekrassen/bekladden openbare plaats". 

In 2018 werd, zo blijkt uit een overzicht verstrekt bij wob-besluit 2019-265, door boa's op de Amsterdamsestraatweg in 150 gevallen waargenomen dat het huisvuil/bedrijfsafval niet op de juiste dag buiten werd gezet. Niet één keer werd er volgens het verstrekte overzicht een boete opgelegd. Bij meerdere waarnemingen staat wel: "Zakken zijn niet gescheurd want wcp had geen zin om te scheuren". M.a.w. kennelijk spreekt het voor Handhaving niet in alle gevallen vanzelf de overtreder op te sporen en te verbaliseren.

Zonder overdrijving kan je dus stellen dat er in Utrecht nauwelijks tegen overlast wordt gehandhaafd en dat het toezicht door boa's wat betreft overlasthandhaving erg weinig voorstelt. Die uitkomst verbaast eigenlijk niet, want verreweg de meeste klachten en meldingen bij Handhaving over overlast, daar wordt niets mee gedaan en verzoeken om handhaving worden doorgaans geweigerd. Handhaving lijkt de strijd tegen overlast te hebben opgegeven. 

Dat er in 2019 ruim 80.829 keer over overlast werd geklaagd en dat dat een forse stijging is ten opzichte van 2017 (57.162) en 2018 (78.560) valt door het college natuurlijk niet uit te leggen. Omdat het college moeilijk kan toegeven dat het de strijd tegen de overlast heeft opgegeven, doet het wat elk falend bestuur doet:

1. klagen dat je niet voldoende bevoegdheden hebt om de "om zich heengrijpende criminaliteit en overlast" aan te pakken. Zo vraagt de burgmeester nu om bevoegdheden gebieden aan te kunnen wijzen waarin elke ondernemer aan een bibob-toets kan worden onderworpen en de gemeenteraad komt niet op het idee om tegen de burgemeester te zeggen: waarom gebruik je niet eerst de bevoegdheden die je hebt, er wordt nauwelijks gehandhaafd? Omdat dat altijd het argument is voor falend overlast- en veiligheidsbeleid stapelen de bevoegdheden zich op, zonder dat de overlast en de onveiligheid afnemen. 

2. zo af en toe draconische sancties opleggen om een afschrikwekkend voorbeeld te stellen. Bestuurders voelen er vaak niet voor consequent te handhaven omdat dat hun populariteit niet ten goede komt. Maar om niet de kritiek te krijgen dat ze slap zijn halen ze af en toe heel hard uit, bij voorkeur in gevallen waarin het niet moeilijk is de publieke opinie mee te krijgen. Horeca ondernemers op de Amsterdamsestraatweg bijvoorbeeld of ondernemers in speciaal daartoe door de burgemeester aan te wijzen gebieden in Kanaleneiland en Overvecht.

De overlast en de onveiligheid zal niet afnemen door de overheid nog meer bevoegdheden te geven. Als de overheid het niet kan met de ruime bevoegdheden die zij nu heeft, lukt het ook niet met nog meer bevoegdheden. Het probleem is dat de overheid de vele bevoegdheden die zij heeft volstrekt onvoldoende en vooral niet consequent gebruikt. Als je alles moet doen waar je bevoegdheden voor hebt, dan krijg je het steeds drukker en moet je steeds vaker keuzes gaan maken. M.a.w.: hoe meer bevoegdheden, hoe inconsequenter en willekeuriger de handhaving. 

Voorstanders van steeds meer bevoegdheden om overlast en onveiligheid te bestrijden verliezen makkelijk uit het oog dat onze veiligheid niet alleen door overlastgevers en criminelen maar ook door een almachtige en willekeurig handhavende overheid wordt bedreigd.