Kees van Oosten - Discussies op het internet plegen vaak en snel te ontaarden in scheldpartijen. Lieden die het daar naar maken heten 'reaguurders'. Op de site Startpagina Goeievraag wordt uitgelegd dat het begrip 'reaguurder' gebaseerd is op de woorden 'reageren' en 'guur'. 

"Iemand die voortdurend negatief en niet-opbouwend reageert op weblogs of in forumdiscussies en daarmee de interactie verstoort. Daarmee zeg ik dus dat een reaguurder, in tegenstelling tot een andere reageerder, negatief reageert. Die uitleg zit besloten in het woord 'guur'," aldus Startpagina Goeievraag. 

Dat de interactie door reaguurders wordt verstoord, daar is de discussie die vorige week plaatsvond in de facebookgroep UTRECHT! een voorbeeld van. Ik had daar een kopie van een berichtje uit het AD van 18 oktober op gezet over het Utrechts Pieten Pact. Een initiatief van Art. 1 Midden Nederland waar burgemeester Van Zanen niet en Ludens Kinderopvang, Spelenderwijs Utrecht, Stichting Asha, Stichting Nederland Wordt Beter wél aan meedoen.

Het Utrechts Pieten Pact streeft naar een 'inclusief' sinterklaasfeest, een feest dus dat leuk is voor iedereen. Dus ook voor zwarte kinderen. Dat houdt in een ander soort Piet: 'zonder karikaturale en stereotyperende kenmerken van de zwart geschminkte huid, de rood geverfde lippen, de zwarte kroespruik en de gouden oorbellen'. Dat zou dus een Piet kunnen zijn met zwarte roetvegen op zijn gezicht. 

Het bericht op UTRECHT! werd in korte tijd geliked door 23 personen. Voor de niet facebookers: je kunt bij wijze van instemming een opgestoken duim of hartje onder een artikel zetten, maar je kunt er ook een opmerking onder plaatsen. Opmerkelijk is dat er veel meer likes waren dan opmerkingen en dat de opmerkingen overwegend negatief waren: 'beginnen ze weer over zwarte piet te zeiken', 'waarom moeten die allochtonen in alles hun zin hebben', 'laten ze van onze tradities afblijven', e.d.

De verklaring voor het feit dat er maar heel weinig instemmende opmerkingen waren is dat je daarmee meteen een hoop gescheld over je afroept. Althans als het over zwarte piet of een ander controversieel onderwerp gaat. Dat verklaart waarom er wél veel instemmende duimpjes en hartjes onder het bericht werden gezet en maar weinig instemmende opmerkingen. Een duimpje of hartje zetten is veiliger dan het plaatsen van instemmende opmerkingen.

De 'discussie' op UTRECHT! ging de hele avond door en het gescheld op de 'bedreigers' van de zwarte-pietentraditie en 'onze cultuur' nam steeds grovere vormen aan. Alsof de ene reaguurder wilde laten zien dat hij het nog bonter kon maken dan de andere reaguurder. De volgende ochtend bleek de beheerder de hele discussie van de facebookpagina te hebben gehaald omdat die uitliep op bedreigingen ('ik weet waar je woont'). 

Als de 'discussie' op UTRECHT! één ding duidelijk maakt is dat een kleine minderheid reaguurders erin slaagt een meerderheid die een andere mening heeft monddood te maken door intimidatie en gescheld. Het lijkt er daardoor op alsof die reaguurders de mening van het volk vertolken. Dat zal ook de reden zijn dat bange politici en burgemeesters zich op de vlakte houden of reaguurders naar de mond praten als het over het Zwarte Piet gaat of over vluchtelingen.

Een interessante vraag is: wat beweegt reaguurders? Dat het ze in dit geval gaat om het plezier van kinderen in een feest is uitgesloten. Het zal kinderen van 2 tot 6 een zorg zijn of piet zwart is of alleen zwarte vegen heeft. Die zwarte vegen sluiten aan bij het schoorsteenverhaal, dus waarom zouden kinderen dat minder leuk vinden? Nee, het gaat die reaguurders zeer beslist niet om het plezier van kleine kinderen. Maar wat dan wel?

Schelden en afzeiken lucht op. Dat geldt zeker voor mensen die op hun werk of thuis niets in te brengen hebben of zichzelf maatschappelijke losers vinden. Mensen bijvoorbeeld die de pest in hebben dat er allochtonen in hun straat of buurt komen wonen en niet het geld hebben om te verhuizen. Dit soort omstandigheden roepen een gevoel op van vernedering en machteloosheid en die hoeven ze minder te voelen als ze op facebook of twitter hun spierballen kunnen laten zien.

Eigenlijk zijn reaguurders beklagenswaardige mensen. Maar het is wel erg vervelend dat ze ervoor zorgen dat redelijke mensen zich niet aan een discussie in de sociale media wagen uit vrees voor rotte vis te worden uitgemaakt. En nog vervelender is dat het schelden op mensen die tot gediscrimineerde minderheidsgroepen behoren of het daarvoor opnemen hand over hand toeneemt en dat activisten als Anne Fleur Dekker die daar tegenin gaan hun leven niet meer zeker zijn en moeten onderduiken. 

Er wordt wel beweerd dat sociale media strenger moeten worden gecontroleerd en dat de vrijheid van meningsuiting te ver is doorgeslagen. Dat lijkt mij niet de oplossing, want de wrok en het ressentiment zal dan andere wegen zoeken. Ik denk dat er niets anders op zit dan dat redelijke mensen zich niet moeten te laten intimideren en de discussie met reaguurders in de sociale media juist moeten aangaan en moeten laten zien dat redelijke mensen in de meerderheid zijn. Dat zal bange politici en burgemeesters helpen om zich wél in de discussie te mengen en duidelijk stelling te nemen.