Kees van Oosten - De gemiddelde leeftijd van bomen neemt in de gemeente Utrecht voortdurend af. In enkele jaren was die afgenomen van 32 naar 27 jaar.

Wat heeft de gemeente tegen ouwe bomen? Vaak staan ze in de weg. Op het Smakkelaarsveld hebben vrijwel alle ouwe bomen plaats moeten maken voor een tijdelijke fietsstalling. De bomen langs het Cremerpark moeten er aan geloven omdat Eneco de leiding van de stadsverwarming wil vervangen (nog net even voordat we van de stadsverwarming afstappen).

Langs de Kinglaan – Weg der VN moesten 144 ouwe bomen verdwijnen vanwege de fly-over. Op landgoed De Haar moeten 744 bomen (waaronder 91 monumentale) gekapt worden voor uitbreiding van de golfbaan. Het kappen van bomen wordt sterk in de hand gewerkt door een intensivering van het stedelijk grondgebruik. Asfalt, beton, glad gemaaide grasvelden rukken op, dus voor bomen blijft steeds minder over.

Om de bevolking uit te leggen dat het helemaal niet erg is om bomen te kappen terwijl ze nog heel lang mee zouden kunnen wordt de laatste tijd het argument gebruikt dat bomen vooral CO2 opslaan tijdens de groei en dat je dus de meeste CO2 kunt opslaan door bomen zodra ze wat groter zijn te vervangen door kleine sprietjes. Dat blijkt niet waar te zijn.

Ook ouwe bomen groeien. Daarbij komt dat grote volwassen bomen een enorm oppervlak hebben (inclusief bladeren) om CO2 op te nemen. Het argument van de CO2 opslag pleit dus juist tegen het kappen van ouwe bomen. Hoe meer ouwe bomen, hoe meer CO2 opslag. 

Behalve het toenemend stedelijk ruimtegebruik is een reden voor het kappen: kostenbesparing. Oudere bomen kosten meer qua onderhoud. Jonge sprietjes daar heb je jarenlang geen omkijken naar, ouwe bomen daar moeten vaak hoogwerkers aan te pas komen. Als dat ouwe hout dan bovendien flink wat opbrengt (biomassa installaties met veel CO2 uitstoot!) is de keus door Stadswerken snel gemaakt. De afgelopen jaren werd elke aanvraag voor een kapvergunning door de gemeente Utrecht gehonoreerd. Soms mochten er zelfs meer bomen gekapt worden dan waarvoor de kapvergunning werd gevraagd. Verreweg de meeste aanvragen kwamen overigens van de gemeente zelf.

Voor het kappen van een boom heb je een vergunning nodig. Maar dat werkt ongeveer zoals bij de steigervergunning. Als je daarvoor belt, krijg je te horen: begin maar vast, de factuur voor de leges krijg je wel als je klaar bent. De vergunningverlening voor het kappen van bomen blijkt in de praktijk een formaliteit. Een formaliteit die de gemeente veel geld (leges) en werk oplevert. De aanvraag wordt nooit geweigerd, ook niet als de aanvraag in alle opzichten in strijd is met de weigeringsgronden in de APV (art. 88).

Voor de uitbreiding van de golfbaan De Haar werd een kapvergunning gevraagd voor 744 bomen. De aanvraag was voorzien van een lyrische beschrijving van het "zeldzaam gaaf bewaard voorbeeld van een aanleg in landschapsstijl" in 1896 van de beroemde Hendrik Copijn. De aanvrager (de golfclub) had er heel eerlijk een boekje bijgedaan waarin uitvoerig de bomendiversiteit werd beschreven met vermelding van alle soorten vogels, zoogdieren, reptielen, vleermuizen (12 soorten). Zo van: 'we wilden het eigenlijk zelf niet, maar van de gemeente mocht het'. Het mocht niet baten, de kapvergunning werd verleend.

Hoewel de APV dat voorschrijft hadden de vergunningverleners nagelaten de bomen te beoordelen (natuurwaarde, ecologische waarde, cultuurhistorische waarde, milieuwaarde). Logisch, want als ze dat wél gedaan hadden hadden ze de aanvraag moeten weigeren en de politiek had in meerderheid besloten dat die 744 bomen er aan moesten om de golfbaan uit te breiden. In de motivering van het besluit wordt nu volstaan met wat argumenten waarvan de logica niet voor iedereen vanzelf spreekt. Ik zal een paar voorbeelden geven.

Dat er 91 monumentale bomen gekapt worden is niet zo erg want in totaal gaan er 744 bomen om. Het verlies van monumentale bomen zal worden gecompenseerd door de aanplant van nieuwe bomen (kennelijk maakt het voor het monumentale karakter niet uit of die bomen nu oud zijn of jong). De conditie van die 744 bomen varieert van slecht tot goed. Een vermindering van de milieuwaarde betekent niet dat die verdwijnt. "De locatie ligt echter in het buitengebied van de stad Utrecht, daarbij rekening houdend en de hoeveelheid groen wat er na de kap resteer en opnieuw wordt geplant". Wij hebben dus besloten de vergunning te verlenen.

Robert Giesberts stelde ooit voor, in de korte periode dat hij wethouder was voor GroenLinks, de kapverordening gewoon af te schaffen zodat je voor het kappen van een boom geen vergunning nodig had. Daar kwam de bevolking tegen in opstand, zodat dat niet doorging. Sindsdien wordt de kapvergunning min of meer automatisch verleend met een zwamverhaal erbij. Voor wie daar wat aan wil doen zit er meer één ding op: hou het stemgedrag bij van je favoriete partij en wees zo flink om daarbij weg te lopen als die kiest voor asfalt, beton en gladgeschoren golfvelden in plaats van voor bomen.