....en dat gaat ten koste van bomen en echte woningzoekende.

Kees van Oosten -  Hét argument om bomen te kappen, binnenkort weer 67 bomen langs de Einsteindreef die deel uitmaken van de stedelijke groenstructuur, is de woningnood en het grote tekort aan woningen in de komenden tientallen jaren. Er zouden maar liefst 60.000 woningen bij moeten vóór 2040. 

Het hypocriete van dit argument is dat de woningnood niet zomaar is ontstaan, maar dat er domweg voor gekozen is. In 2001 besloot het college om 9600 sociale huurwoningen te slopen en te vervangen door duurdere nieuwbouw. Dat heette "De Utrechtse Opgave". Verantwoordelijk wethouder was M.L. van Kleef van de PvdA. Datzelfde beleid werd gevolgd door GroenLinks dat sinds 2006 in het college zit (de prijs om in het college mee te mogen doen) en door D66 dat sinds 2010 in het college zit. Voor een sloopbeleid heb je de VVD of het CDA dus niet nodig.

Het argument daarvoor was niet de bouwkundige staat van die woningen, want de meeste van die woningen zijn gebouwd na WOII en konden nog wel 50 jaar mee. Veel woningen in de binnenstad zijn ouder en bouwkundig slechter en niemand komt op het idee om die te slopen. Hoewel, je weet maar nooit. Het argument was dat de politiek vond dat er teveel mensen in Utrecht wonen met lage inkomens. Door betaalbare woningen te slopen en te vervangen door woningen voor de middenklasse, dacht men het aandeel Utrechters met een laag inkomen (en de bijstand) te kunnen terugdringen. Waar die dan moesten blijven, inwonen bij familie of leven op straat, die vraag stelde men zich niet. Dat is natuurlijk erg asociaal, daarom werd er versluierend gesproken over een beleid gericht op "transformatie" en "herstructurering".

Niet alleen werden betaalbare woningen op grote schaal gesloopt en vervangen door woningen die voor eenvoudige mensen onbetaalbaar zijn, ook werd "maatwerk" ingevoerd voor wijken waar "te veel" mensen met een laag inkomen woonden. Daar kon je alleen een sociale huurwoning krijgen met een redelijk inkomen. Ondertussen deden woningcorporaties veel van hun sociale huurwoningen in de verkoop en vond op grote schaal omzetting plaats naar kamerhuur, want dat brengt veel meer op. Ook nu nog is het zo dat vermogende ouders uit alle windstreken woningen in Utrecht kunnen kopen, ook "betaalbare" woningen, en dat niets hun in de weg staat om die aan familie (ouders, kinderen, broers en zussen) te verhuren.

De gemeente blijkt niet te weten en niet bij te willen houden hoeveel woningen er omgezet zijn voor kamerhuur. Dat er een groot tekort is aan woningen die ook voor modale huishoudens met één kostwinner onbetaalbaar zijn ligt erg voor de hand en dat er in Utrecht sprake is van woekerhuren en woekerprijzen voor koopwoningen ligt ook erg voor de hand. Dat is dus het resultaat van politieke besluiten waarvoor met name GroenLinks, de PvdA en D66 verantwoordelijk zijn. Besluiten waarvan niemand kan beweren dat de gevolgen daarvan niet te overzien waren. Met andere woorden: het huidige tekort aan betaalbare woningen, daar is domweg voor gekozen.

Waar kwam nu die doelstellingen "transformatie" en "herstructurering" vandaan? Dat blijkt uit het rapport van de staatscommissie Koning "Kosten en kostendragers van de Transformatie opgave Stedelijke Vernieuwing" (april 2002). Dat blijkt puur een kwestie van geld te zijn. De commissie onderschrijft dat de transformatieopgave als geheel een positief saldo kent. " Het rekensaldo 2002 bedraagt circa 17 miljard gulden. Met andere woorden: als álle kosten en opbrengsten van álle onderdelen van de transformatieopgave van álle actoren (zoals gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars) worden gesaldeerd, is er een positief saldo van circa 17 miljard gulden”. 

Dat de rekening van de hele transformatie zou worden betaald door huurders die een goedkope (te slopen) huurwoning moesten opgeven en het dubbele aan huur moesten gaan betalen in een andere huurwoning en door woningzoekenden die zich diep in de schulden moesten steken om een nieuwe woning te kopen, dat stond niet in het rapport van de commissie Koning. Dat het op grote schaal slopen van woningen (in Utrecht dus 9600 + de huurwoningen die door corporaties werden verkocht) zou leiden tot een enorm tekort aan betaalbare woningen, dat stond ook niet in dat rapport. Maar dat sprak heel erg vanzelf.

Tegen de sloop in Utrecht is vooral in de jaren tot de kredietcrisis in 2008 veel actie gevoerd. De website Utrecht Vernielt-Utrecht maakt meer kapot dan je lief is getuigt daarvan. Dat het slopen een paar jaar ophield was omdat Mitros, Bo_Ex en Portaal even het geld niet hadden om te investeren. Dankzij de kredietcrisis. Maar ná de kredietcrisis begon het opnieuw. De flat aan de Ivoordreef was na de kredietcrisis één van de eerste projecten. Na jaren van verloedering werd in 2013 een zgn draagvlakmeting uitgevoerd. De bewoners (174 woningen) werden met urgentie aan een andere sociale huurwoning geholpen. De flat aan de Ivoordreef is één van de 35 tienhoogflats in Overvecht, dus dat belooft nog wat (35 x 174 = 6090 woningen).

Overigens, in plaats van eerst het bestemmingsplan aan te passen en in procedure te brengen, werd 8 jaar gewerkt aan een nieuw bouwplan, waarna het ontwerp-bestemmingsplan, toen alles vaststond en contracten waren gesloten, in april 2022 ter visie werd gelegd. Zo gaat dat in Utrecht, met instemming van GroenLinks en D66, de grootste partijen. En zoals dat ook in het Utrecht van GroenLinks en D66 gaat, de kapvergunning voor de bomen tussen de Ivoordreef en de Einsteindreef werd in 2021 alvast verleend. Voor het slopen van de flat 59 bomen en voor de nieuwbouw nog eens 67.

Het hypocriete argument om bomen te kappen vanwege de grote behoefte aan nieuwe woningen is niet alleen hypocriet omdat het vooral de sloopwoede is van colleges waarin de PvdA, GroenLinks en D66 hebben gedomineerd die een groot tekort aan met name betaalbare woningen hebben doen ontstaan, maar ook omdat een woningbehoefte in 2040 wordt gesteld die niet of nauwelijks te maken heeft met de heersende door de Utrechtse politiek gecreëerde woningnood.

Voor de raming van woningbehoefte in 2040 zijn namelijk de harde en zachte bouwplannen in 2040 als uitgangspunt genomen en op basis van een aangenomen gemiddelde woningbezetting is het aantal woningzoekenden geraamd. Zodoende komt de gemeente uit op een extra vraag naar 60.000 woningen. Om die 60.000 woningen te kunnen bouwen is volgens de gemeente een proces van verdichting nodig, dat wil zeggen een proces waarbij nog veel meer wordt gesloopt om plaats te maken voor hoogbouw. Nog een argument dus om te slopen en te kappen.

Een kind begrijpt dat als je woningen bouwt die iedereen in Nederland, uit alle windstreken, kan kopen, die woningen alleen te bemachtigen zijn door de meest biedende welgestelden en dus helemaal niet ten goede komen aan de Utrechters met een modale- of bescheiden beurs of de kinderen daarvan. Volgens de huidige regelgeving mag iedereen (uit de hele wereld) in Utrecht en woning kopen boven de 487.000 en die vervolgens verhuren. Voor woningen onder die grens geldt dat ze door de koper alleen verhuurd mogen worden aan familie (ouders, kinderen, broers en zussen). Kortom, dat levert een instroom op aan kinderen van welgestelde ouders uit alle windstreken die hier komen studeren en blijven hangen en steeds meer de achterban vormen politieke partijen als Student & Starters, D66 én GroenLinks die zich daar dus niet meer druk over maken. 

De conclusie die we uit voorgaande moeten trekken is dat de sloop- en bouwwoede die zich van het college en de Utrechtse politiek heeft meester gemaakt niets te maken heeft met de woningbehoefte van Utrechters die van weinig moeten rondkomen, hun woningnood wordt steeds erger.

Met de woningbehoefte van Utrechters met een middeninkomen heeft het beleid evenmin te maken, want de schaarste die door de gemeente werd en wordt bewerkstelligd werkt zo sterk prijsopdrijvend dat de woningen die beschikbaar komen worden weggekaapt door beleggers of door welgestelde kopers uit alle windstreken die naast hun woning elders graag een pied-a-tierre in Utrecht/Randstad willen, de woning kopen om aan hun kinderen te verhuren die in Utrecht studeren of gewoon exploiteren voor kamerbewoning (waarvoor je in Utrecht vrijwel automatisch vergunning krijgt, die aan de lopende band worden verstrekt). 

De vraag is dus: voor wie worden die bomen nu eigenlijk gekapt als dat niet de woningzoekenden zijn voor wie de woningnood in Utrecht alleen maar erger wordt? Het antwoord is: die bomen worden gekapt voor projectontwikkelaars, corporaties en de gemeente zelf,  die stuk voor stuk verdienen aan de woningnood. Zie het rapport van de commissie Koning. En het zijn in het Utrecht van nu de grootste partijen als GroenLinks en D66 die zorgen dat die projectontwikkelaars, corporaties en de gemeente zelf (grondprijzen, vergunningen, ozb) flink aan de woningnood kunnen verdienen, ten koste van bomen en uiteraard ten koste van woningzoekenden die op een betaalbare woning zijn aangewezen. Maar tellen in de Utrechtse politiek helemaal niet meer mee. 

Over GroenLinks en het klimaat de volgende keer, want slopen en nieuwbouw is natuurlijk ook een aanslag op het klimaat.