Kees van Oosten - Bureau de Helling is het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Op facebook trof ik een enthousiast bericht aan van dit bureau over de energie stadsgesprekken die maart/april 2015 hebben plaatsgevonden. Ik citeer:

"Op voorstel van de Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk wees het laatste partijcongres van GroenLinks het correctieve referendum af en koos voor experimenten met deliberatieve democratie. Wat zijn haar eigen ervaringen met de overlegdemocratie? "Stadsgesprekken corrigeren de politieke aannames op een manier die referenda nooit zullen doen.

Het is nog niet helemaal uitgekristalliseerd in mijn hoofd”, bekent Lot van Hooijdonk als we in een lunchcafé in haar stad Utrecht neerstrijken. De wethouder duurzaamheid veroorzaakte zowel in haar gemeente als in het landelijke verkiezingsprogramma van GroenLinks een draai richting ‘deliberatieve democratie’: volksraadpleging door middel van dialoog. Twee klinkende successen dus".

Van Hooijdonk was in 2015 zo enthousiast over die stadsgesprekken energie dat ze het project aanmeldde voor de Eurocities Award. De SSLU vond die stadsgesprekken (kosten 437.685 euro) volksverlakkerij en bracht de jury van Eurocities van die mening op de hoogte. Of het daar aan gelegen heeft weet ik niet, maar Van Hooijdonk kreeg de prijs niet. 

Tot mijn verrassing bleek Van Hooijdonk die stadsgesprekken echter nog steeds een heel goed idee te vinden, beter in elk geval dan het correctieve referendum waarbij burgers wél invloed kunnen uitoefenen. Hoe zat het ook al weer met die stadsgesprekken energie?

Zoals bekend werden er 165 Utrechters door loting aangewezen om te discussiëren en vooral ook om zich te laten voorlichten door Ecofys consultancy (destijds behorend tot Eneco Holding) over duurzame energie. Voor deelname was een grote belangstelling, want er viel 600 euro mee te verdienen.

Het vooruitzicht 600 euro te kunnen verdienen door drie zaterdagen gezellig te discussiëren (met uitgebreide lunches) trok waarschijnlijk deelnemers aan die graag 600 euro willen verdienen en was dus bepaald geen garantie dat je mensen aantrekt die het om duurzame energie gaat. De aanmelding was dus ook groot (ruim 900).

De informatie die de deelnemers kregen was zeer eenzijdig, want werd verzorgd door 20 professionals van de gemeente en 15 adviseurs van Ecofys. De deelnemers kregen niet de gelegenheid om zich te laten voorlichten door experts van hun voorkeur, laat staan experts van milieuorganisaties die kritisch staan tegenover de gemeente, laat staan wel eens beroep instellen tegen een besluit van de gemeente.

Dat de deelnemers door loting werden geselecteerd was waarschijnlijk bedoeld om goed geïnformeerde burgers zoveel mogelijk van het stadsgesprek uit te sluiten, waardoor de deskundigen van de gemeente en Ecofys (Eneco) geen moeilijke kritiek en tegenspraak hoefden te duchten en de deelnemers alles wijs konden maken. 

Getuige de filmpjes die door de gemeente op Youtube werden geplaatst hadden de energie stadsgesprekken veel weg van een gezellig bedrijfsfeestje waarmee de deelnemers in een positieve stemming moesten worden gebracht jegens de gemeente. Alleen de feestmutsen en de polonaise ontbraken er nog maar aan.

Het promotiegehalte van de stadsgesprekken bleek ook duidelijk uit de ‘sfeerverslagen’ van ‘energie journalist’ Rolf de Vos die door de gemeente op de gemeentelijke website werden gezet. Die meneer Rolf de Vos was helemaal geen journalist maar een senior consultant van Ecofys, dat er alle belang bij had (75.000 euro) de stadsgesprekken de hemel in te prijzen.

Het resultaat van de stadsgesprekken was niet meer dan een verzameling vage en vrijblijvende voornemens waar het college alle kanten mee uit kon. Er is geen sprake van dat de deelnemers op deze manier enige invloed hadden op het energiebeleid van de gemeente.

Die stadsgesprekken hebben twee jaar na dato niet geleid tot concreet beleid en concrete effectieve maatregelen om de uitstoot van CO2 terug te dringen. De Utrechtse CO2-uitstoot in 2013 lag hoger dan die in 2008. De bedoeling is dat die in 2020 25% lager liggen dan in 1992. Gaat dus niet gebeuren. Volgens de website van de gemeente zijn er geen cijfers over de jaren 2014 en daarna. Kennelijk vindt de gemeente het niet nodig om de klimaatprestaties van de gemeente te monitoren.

Kortom, als die stadsgesprekken bedoeld waren als een proeve van deliberatieve democratie, dan weten we hoe laat het is: een nieuw geleerd woord voor volksverlakkerij.