Ton van den Berg - Verzamelen, iedereen doet het. De een meer dan de ander. Ik kende iemand die zijn hele leven lang elk bonnetje en elk paperasje dat hij ergens opdeed bewaarde en daarmee na zijn dood zijn weduwe achterliet met tientallen kilo's papier en honderden dingetjes, van sleutelhangers tot en met bierviltjes. Ze is al jaren aan het ruimen.

Een ander die ik ken ging de straat op en fotografeerde elk pand waar ooit in Utrecht een bakker heeft gezeten. Check het zelf maar, klikhier. Deze Dick Goosen, die ook duizenden andere foto's in Utrecht maakte, zorgt voor het bruggetje dat ik wil maken naar Joost van Waert die onlangs in eigen beheer het boek MuurKunst in Utrecht uitbracht. Goosen fotografeerde namelijk ook honderden voorbeelden van Utrechtse muurkunst en hielp, naast nog heel wat andere mensen, Joost van Waert aan plekken en locaties waar opvallende graffiti, muurschilderingen, teksttableaus en andere vormen van muurkunst te vinden waren.

Joost ging, net als Goosen, de straat op om al die muurkunst te fotograferen en te verzamelen. In 2020 leverde dat al een groot overzicht op met honderden voorbeelden dat hij aan vrienden en bekenden opstuurde als pdf en die reageerden enthousiast en dus kon een boek, met een selectie uit de pdf's, niet uitblijven.

Als je van muurkunst houdt en graag rond kijkt in Utrecht zie je in MuurKunst in Utrecht veel wat je al kent, maar ook wat je nog niet kende. En zo is het jarenlange werk van Van Waert een naslagwerk geworden dat zijn waarde vindt in het feit dat muurkunst op deze wijze gevierd wordt. Het is een erkenning van al die, vaak anonieme, mensen die zich inzetten om de stad mooi te maken. 

Ja, de stad mooi maken. Er is een tijd geweest dat we gekladder op muren verafschuwden (en als het gekladder is, is het dat nog steeds), maar er wordt al een flink aantal jaren heel veel moois gemaakt zoals al die muurschilderingen van JanisdeMan, de Verfdokter, de Strakke Hand, Jos Peeters en vele anderen. Oude reclames krijgen een nieuw leven, dichters zien hun werk op gevels en muren, kunstenaars maken schitterende mozaieken in tunnels en op muren, geschiedenis herleeft door tableaus met oude afbeeldingen en ga zo maar door.

En wie naar detail kijkt ziet terracotta brievenbussen met vogelfiguren en komt de Bunbun-tegeltjes tegen van kunstenaar Matt Baaij die onlangs in een artikel van RTV-Utrecht niet bij naam werd genoemd omdat hij volgens de verslaggever graag anoniem wil blijven, maar Matt het spijt me, we kennen je al jaren van Bunbun en andere tekeningen, voor ons ben je geen onbekende. Zelfs het logo van Cafe Willem Slok is tijdelijk veranderd in een Bunbun.

Wie het wel is gelukt onbekend te blijven is de graffiti-artiest KBTR (kabouter) wiens tekeningen al jaren te zien zijn op talloze locaties, maar ook op T-shirts. Deze KBTR was voor Van Waert aanleiding in 2007 de straat op te gaan en die tekeningen vast te leggen. Hij deed dat vier jaar lang en zag dat de KBTR niet alleen was en ging langzaamaan zijn aandacht naar alle muurkunst verleggen. Dat resulteerde in een fotobestand van circa 5000 opnames.

Wat goed is aan de door de stad struinende Van Waert is dat hij het werk van al deze kunstenaars en artiesten heeft vastgelegd want er verdwijnt ook wel eens wat, dat is ook het risico van het op straat publiceren. In het boek laat Van Waert een paar voorbeelden van verdwenen muurkunst zien zoals dat van een meisje met een paardenbloem op een flat aan de Churchilllaan.

Het boek van Van Waert zou ik een 10 willen geven (hij deed zelf ook de verrassende vormgeving), maar het wordt een 9 want er is een klein kritiekpuntje. Van enkele kunstwerken die hij toont meldt hij niet wie de maker is (bijvoorbeeld bij het glaskunstwerk in de Lange Koestraat) en juist dat we weten wie de makers zijn maakt het naslagwerk zoveel beter. En in de volgende uitgave mag Joost van Waert wat mij betreft ook best een paar van die makers (en opdrachtgevers) aan het woord laten.

De stad ziet er mooier uit met muurkunst en het boek MuurKunst in Utrecht onderstreept dat. Het is te koop bij Van Waert, stuur voor info hem een e-mail: joostvw@ziggo.nl

(Reactie Joost van Waert 11 juli: "Ik heb alles gedaan om achter de naam van de maker van het glastableau aan de Lange Koestraat te komen, maar zelfs de eigenaar van het pand weet het niet meer. Ik houd mij aanbevolen als iemand het wel weet.")