Terlingen - Playboy in het park

Jim Terlingen - In coronatijd was er een serie op Nieuws030: de Utrechtse beeldengalerij. Utrechters schreven daarin stukken over kunstwerken die ergens in onze stad in het openbaar te zien zijn. Na 57 ontzettend leuke afleveringen was m'n energie om mensen te zoeken even op en kwam een einde aan de serie.

Ik moest hier gisteren aan denken, al wandelend door Park Oog in Al. Daar zag ik een bronzen exemplaar dat ik nog niet kende. Het deed me peinzen. En dat is niet opgehouden. De vraag die me bezighoudt: wat heeft de kunstenaar met dit werk eigenlijk willen opwekken, behalve erotische gevoelens?

Ik pleegde bij thuiskomst eerst maar eens feitenonderzoek. Wat ik vermoedde, klopt. De kunstenaar is een man, de Vlaming Oscar Jespers (1887-1970). Het beeld heet Suzanna en is geplaatst in 1966. Een identiek beeld staat in een park in Haarlem.

De Utrechtse website Kunst in de Openbare Ruimte houdt zich op de vlakte als het gaat om de diepere betekenis van het beeld. "Een schone baadster" zeggen ze alleen. Dat 'baadster' snap ik: Suzanna staat met haar benen in het water. Dat 'schone' is, denk ik, een hint op wat ik bedoel.

De pose, met de borstjes zo tussen de armen en de blote billen komt me wat goedkoop, Playboy-achtig over. Leefde Oscar een erotische fantasie uit? Niks mis mee natuurlijk, maar dat het zo in de openbare ruimte staat, fascineert me wel.

De jaren '60 waren natuurlijk wel andere jaren met een andere mentaliteit, maar ik vraag me toch af hoe de man-vrouw-verdeling was in de kunstcommissie die dit beeld aankocht. Iets zegt me namelijk dat vrouwen hier (ook toen) een beetje ongemakkelijk van worden.

En ik vraag me ook af hoe lang dit in onze tijd, die een stuk kuiser is, nog mag blijven staan. 

Reactie Johan Le Fèvre:

Het beeld is de bijbelse figuur van de badende Suzanna die door glurende mannen werd belaagd in haar kuisheid. Hoe zij werd afgebeeld is nogal afhankelijk van golfbewegingen in de tijd en opvattingen over naaktheid en vrouwen. In de 17e eeuw beeldde Rembrandt haar zeer erotisch af.

En zie deze 19e eeuwse gravure van Gustavé Doré, die wel heel preuts is.

En dan dit beeld van Jespers, vrijmoedig erotisch en Vlaams vrijpostig.

Pleit jij nu voor radicaal-feministische nieuwe preutsheid met veel vertegenwoordigers van deze stroming in de kunstcommissies? Ik hoop dat ik je verkeerd begrijp.    

(Jim) Je reactie lezend, zei ik even tegen mezelf 'schoenmaker blijf bij je leest'. Ik wist namelijk niet van de bijbelse figuur en van de vele kunstenaars die zich eraan gewaagd hebben. Dom natuurlijk en dank, Johan. (De gemeentelijke site had er ook wel iets over mogen schrijven, natuurlijk). Lees hier meer over Suzanna (Wikipedia)

Nee, ik pleit niet voor een beeldenstorm. Ik blijf wel vinden dat ik Jespers' Suzanna ordi vind (zoals Ton Bil hieronder zegt 'over-geerotiseerd'). Maar ik begrijp nu ook dat ik de kijker ben die haar bespiedt. Maar ik voel me daar zo in de openbaarheid van een park niet fijn bij.

Reactie Ton Bil:

Je vraagt je af hoe lang dit in onze tijd nog 'mag'. Goeie vraag. Onze tijd heeft terecht aandacht voor de over-erotisering van het vrouwelijk lichaam. Jouw vraag of er veel vrouwen in die kunstcommissie zaten, vind ik goed gevonden. Over-erotisering en over-bemanning van kunstcommissies worden - ook terecht - tegengewerkt, en als dat betekent dat een beeld moet verdwijnen, dan moet dat.  

Maar wat helaas ook dreigt te verdwijnen, is de alledaagse erotisering van zowel het vrouwelijke als het mannelijke lichaam. En dat is echt een plezier dat ik ons, dames en heren, graag zou blijven gunnen.
  

Reactie Ludmilla van Santen:

Als vrouw heb ik hier geen enkele moeite mee. Kunst is kunst. Als het zou worden weggehaald, dán maak ik bezwaar.

Reactie Juliëtte Eichholz:

Heel interessant, zo met alle achtergronden erbij. Voor mij blijft dit toch een goed voorbeeld van de verbeelding van een man bij een badende vrouw: geen enkele vrouw zou op deze manier het water betreden om te baden. Het is een pose die idd niet zou misstaan in de Playboy: kont naar achteren op een manier die pijn doet aan de rug, maar er beslist sexy uitziet. Bedacht door een man, uitgekozen door een commissie van mannen. Of het kan, is denk ik niet de vraag, wel hoe lang we blijven volhouden dat dit allemaal toevallig is.
   

Reactie Charles Chamboné:

Gewoon een mooi werk waarbij vermoedelijk door het onderste deel niet direct helemaal duidelijk is wat de maker er mee wil vertellen. Persoonlijk zie ik niks erotisch in het beeld en zou het ook belachelijk vinden om het te verwijderen.  

Wat er hier niet goed gaat is dat er geen duidelijk verhaal op een verwijsbord bij het kunstwerk staat waardoor sommige mensen aan de loop gaan met hun eigen waarden. Ik kom dat b.v. ook met enige regelmaat tegen op het Domplein waar de onwetende een half ontblote vrouw met ijshoorn zien staan, ook hier ontbreekt een duidelijk verwijsbord.

Ik zou dan ook de Adviescommissie Beeldende Kunst en Vormgeving die overigens voor een groot deel uit vrouwen bestaat het advies willen geven om wat meer aan verwijsborden te denken en dan vanuit de richting van de onwetende kijker.

Reageren? terlingenschrijft@kpnmail.nl 
Zie ook: www.jimterlingen.nl