Jim Terlingen - Ik ben niet van plan om me tot een gravenexpert te ontwikkelen, maar kom graag nog even terug op m'n stuk over de grafsteen van WA-man Jacob Janse op Soestbergen.

(Soestbergen, de mooiste begraafplaats van Utrecht. Daar wil ik zelf ook graag komen, later.)

Aan de grafsteen van Janse is niet zoveel te zien, behalve dan dat hij er verwaarloosd uitziet. Daarin lijkt hij wel wat op het graf van NSB-politiebaas Gerard Kerlen op begraafplaats Tolsteeg.

Twee andere graven, beiden op Soestbergen, hebben nog wèl nationaal-socialistische verwijzingen.
Het zijn twee verhalen over vader en zoon.

  
1. Van Genechten
Het bekendste voorbeeld is het graf van vader en zoon Van Genechten. Zowel Robert als Frits zijn NSB’ers.

Robert van Genechten (1895) is een vooraanstaand procureur-generaal bij het Gerechtshof in Den Haag en commissaris van de provincie Zuid-Holland. In oktober 1945 wordt hij ter dood veroordeeld wegens misbruik van zijn positie in de oorlog en omdat hij het nationaal-socialistische gedachtegoed heeft verspreid via publicaties en interviews. Hij wacht het hoger beroep niet af en pleegt in december zelfmoord. 

Zoon Frits van Genechten (1924) is een rechtenstudent en actief in de Nationale Jeugdstorm. Na de bevrijding wordt hij aangehouden en geïnterneerd. In 1946 wordt hij buiten vervolging gesteld na de zelfmoord van zijn vader. In oktober 1949 valt in Den Haag in een storm op Frits’ hoofd een sierijzer van de gevel van een pand. Die nacht overlijdt hij.

Bij hun graf op Soestbergen staat een stenen beeld van een zittende vrouw. Verschillende bronnen hebben het over een 'barende vrouw'. Ze draagt een eikentak in haar handen. De eik is een ‘Germaanse boom’ en hoort bij de ‘foute’ symboliek. Voorop het grafmonument staan de namen van Robert en Frits en hun data, gescheiden door twee eikenbladeren. Opvallend: dit is dus ná de oorlog geplaatst.

Het graf van Robert en Frits van Genechten. Foto: Jim Terlingen

Een prachtig uitgebreid artikel over de heren staat op de site Dodenakkers. En ik verwijs ook graag naar deze boeiende aflevering van de podcast The Dead Society over Robert van Genechten, gemaakt door Carine van Santen.  

  
2. Vaderke
Graf twee is mysterieuzer. ‘Vaderke’ staat erop en niet de naam van wie er ligt begraven. Bovenaan een driehoek zoals de NSB deze heeft, en voor de data staan runetekens (zie de foto bovenaan dit artikel). Over de echte naam van 'vaderke' is bij mijn weten door geen enkele historicus of journalist geschreven (ik kan me vergissen, natuurlijk). Nou, daar komt-ie: Johan Otto (1879-1942). Alle voornamen: Johan Frederik Stanislaus Marie.

In Delft geboren wordt hij chauffeur en fotograaf. Hij maakt als fotograaf veel stadsbeelden. In 1935 heeft Johan fotowinkel 'Het Fotohuis' op de Vlasakkerweg in Amersfoort. Vanaf 1940 woont hij in Utrecht, met zijn gezin (vrouw, zoon) op Nachtegaalstraat 33 bis.

De RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, heeft zelfs een pagina over hem. 

Johan Otto werkt samen met zijn zoon Hans (Johan Christiaan Marie, 1913) voor de fotopersdienst van de NSB. “Kameraad Otto, vader van den WA-fotograaf, stond zijn zoon dag en nacht ter zijde om tijdig de foto’s, bestemd voor de Zwarte Soldaat, aan te leveren”, meldt deze WA-krant in een artikel op 31 juli 1942. Hij overlijdt in een ziekenhuis in Utrecht, meldt de krant.

Na de dood van zijn ‘vaderke’ gaat Hans Otto met het fotowerk voor de NSB door (de WA is de ordedienst en knokploeg van de NSB).

Algemeen Handelsblad, 15-12-1942.

Vader en zoon worden beiden in 1935 lid van de NSB.

In de krant 'Het Vaderland' staat in 1937 dat zoon Hans de hoffotograaf is van NSB-leider Mussert. Hans wordt in 1940 lid van de WA. In september 1944 sluit hij zich aan bij de Nederlandse Landwacht.
Hij krijgt als fotograaf de titel 'oppervaandrig'.

Na de bevrijding wordt Hans drie jaar vastgezet. Hij krijgt een beroepsverbod van 7 jaar voor journalistieke functies en verhuist naar Steenwijk.

Kort na de oorlog noemt Hans zijn oudste zoon (hij had al wel twee stiefzoons) naar opa. Hans' liefde voor vaderke is blijkbaar nog steeds volop aanwezig. Ik zal maar niet te veel details geven over deze kleinkinderen vanwege de privacy. Trouwens, Hans Otto heeft ook een pagina bij het RKD. 

Zie hier foto's die Hans maakt voor de NSB. Een bijzonder lijntje met mijn vorige stuk: hij is ook aanwezig tijdens de stoet door de stad met de kist van Jacob Janse.

Begrafenisstoet in Utrecht voor Jacob Janse. Foto: J.C.M. Otto

Hans' sterfdatum is 1 januari 1980. Zijn grafsteen heb ik (nog) niet gevonden.

 
PS. Met dank aan onderzoekster Ludmilla van Santen, die allerlei feiten over 'vaderke en zijn zoon' boven water haalde. En ook dank op dit onderwerp aan Niels Bokhove en Eric Wilderom. Eric deed jaren geleden ook onderzoek naar deze grafsteen en stuurde me zijn gegevens. Daarom staat nu ook de sterfdatum van Hans Otto vermeld.

PS2. Zie ook: dit artikel van mij (juni 2021). 


  
Jim Terlingen is in zijn vrije tijd behalve journalist-columnist ook historisch onderzoeker met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog in Utrecht. Zie: www.jimterlingen.nl 

Reageren? terlingenschrijft@kpnmail.nl