Terlingen - Het monument dat (bijna) niemand kent

Jim Terlingen

1. Welk Utrechts monument bestaat al 33 jaar en verwijst onder meer naar iets dat dik 40 jaar geleden plaatsvond?

2. Waar bevindt zich dat monument?

Weet u de antwoorden zonder naar de foto's te kijken?

Laat ik eerlijk zijn: vraag één zou ik tot gisteren misschien nog wel goed gegokt hebben, maar de tweede echt niet. Daarom kan dit informatieve stukje volgens mij geen kwaad. (@GemeenteUtrecht: lees even mee, want op de website Kunst in de Openbare Ruimte in Utrecht is dit monument tot op heden onvindbaar.)

Het is...(roffel)...het Amelisweerd-monument.

En je vindt hem vlakbij de Weg naar Rhijnauwen even voorbij het Oude Tolhuys. Ga net voor het A27-viaduct aan de linkerkant de trap op (zie de linkerfoto hieronder). Bovenaan de trap zie je hem links staan. Vlakbij die vermaledijde A27 dus.

1990
De onthulling vond plaats op 22 april 1990. Hij werd verricht door VVD-wethouder Wim van Willigenburg van de gemeente Utrecht en voorzitter Jan Korff de Gidts van de Stichting Amelisweerd Monument (STAM).  

Hij is geplaatst ter herdenking van alle acties voor het behoud van Amelisweerd. De Utrechtse gemeenteraad vond in februari 1988 dat er gedacht zou kunnen worden aan “de realisering van een herkenningspunt”. De raad ging daarover in overleg met STAM, met als resultaat het Amelisweerd-monument.

Het ontwerp is van houtbeeldhouwer Wijnand Schoemaker uit Zelhem. Hij deed dit in samenwerking met Hart voor Hout, een atelier voor beeldhouwwerken en ambachtelijke producten dat toen op de Wittevrouwenstraat was gevestigd.

Het monument is gemaakt van een eik. Deze boom 'is te danken' aan de stormschade van 1990. Hij had een dikke stam met veertig jaarringen. De gespletenheid in het kunstwerk staat voor de natuur die wordt bedreigd. En de strakke band om de boom voor het spanningsveld tussen de natuur en de maatschappij. Handen houden de band vast: mensen proberen de natuur te helpen en de bedreigingen tegen te houden.

Nieuwe plaquette 
In de loop der tijd verdween de plaquette van het monument en was het voor voorbijgangers niet meer duidelijk waar het kunstwerk voor stond. In het weekend 23-24 september 2022 is echter een nieuwe plaquette aangebracht en het monument zodoende in ere hersteld.

Dat gebeurde in een speciaal herdenkingsweekend. Precies 40 jaar ervoor, op 24 september 1982, werd - terwijl er nog een kort geding liep in de Utrechtse rechtbank - een begin gemaakt aan de kap van 596 bomen voor de aanleg van de A27.

Wie tegenwoordig de feitelijke eigenaar van het monument is, is wat onhelder. Is dat de gemeente Utrecht? Stichting Amelisweerd Monument bestaat niet meer. Het bestuur van de Vrienden van Amelisweerd heeft het monument onlangs wel 'geadopteerd'.

Volgende maand komt een documentaire uit van Floris Meinardi met als titel 'Strijdbaar'. Het is een dubbelportret van de eerder genoemde Jan Korff de Gidts en van Jos Kloppenborg. Zij komen beiden al 45 jaar op voor het Utrechtse stadsbos. Daarin natuurlijk ook beelden van dit monument.

Reageren? terlingenschrijft@kpnmail.nl
Zie ook: www.jimterlingen.nl