Jim Terlingen - Steeds denk ik 'nu is het wel genoeg geweest met mijn schrijfsels over die oorlogsgraven', maar dan loop ik weer tegen een verhaaltje aan en ga ik weer schrijven.

Het begon met verwarring.

In mijn onderzoek naar de Utrechtse Joodse Raad wil ik meer weten over de zogenaamde ‘jodenploeg’ van de Utrechtse politie. Daar werkten de fanatieke jodenjagers die nauw samenwerkten met de Duitsers. Een van hen, weet ik, was ene Jacob van Joolen.

Ik zocht her en der informatie over hem en zo las ik in het standaardwerk ‘Utrecht in Verzet' van Tineke Spaans-Van der Bijl (2005) de zin dat Sicherheitsdienst-man Joolen in maart 1945 is doodgeschoten door het verzet. En zo pende ik deze informatie op in de conceptversie van mijn boek.

Tot ik gisteren in het Nationaal Archief iets ontdekte. Gisteren? Dat was zaterdag? Ja, dat archief gunt onderzoekers wat inhaaltijd die ze verloren zijn door de coronaregels, dit helaas in tegenstelling tot het Utrechts Archief dat nog steeds 'in beperking' is. En dat bovenop het maandenlange jammerlijke online ongemak aldaar door gijzelsoftware.

Verder met mijn verhaal. Gisteren las ik in het archief een naoorlogse getuigenis van ex-politieman Jacob van Joolen, geboren in 1915. Huh, dus toch niet dood? Klopt. Het zit zo: de neergeschoten man heet Jacob Joolen (uit 1904) en niet Jacob van Joolen. Het is dus een andere man, met bijna dezelfde naam, ook werkzaam bij de politie, met een ander geboortejaar en die ook 'fout' was. Poe, net op tijd ontdekt.

De vermoorde Joolen ligt begraven op Tolsteeg, achterhaal ik ook. Vandaag daar even wezen zoeken. En gevonden. Hij ligt tegenover de op 5 mei 1945 in Westbroek neergeschoten 22-jarige Henk Manten die actief was bij de Binnenlands Strijdkrachten. En enkele graven verderop ligt Piet Dumortier, de 29-jarige talentvolle Utrechtse voetballer die op 5 april 1945, in het zicht van de bevrijding overleed.

De 40-jarige Jacobus Dirk Nicolaas Joolen ligt dus heel stilletjes in een bijzonder rijtje. Aan zijn grafsteen is niks nationaalsocialistisch te zien, trouwens. Dat is gezien zijn buren misschien wel zo verstandig.

De grafsteen van de door het verzet neergeschoten Jacob Joolen. Foto: Jim Terlingen


Zie ook de eerdere stukken: NSB-graven (3), Meer 'foute' graven en Grafsteen uit 1941.

Nagekomen bericht. Ik bevind me in goed gezelschap. Zelfs de Staatscourant verwart in 1946 de twee mannen. Ze schrijven wijlen Jacob van Joolen (1915), terwijl deze man dan echt nog leeft. Hij krijgt in februari 1948 de doodstraf, dat in november van dat jaar wordt omgezet in levenslang. Hij sterft in Vught in 1952.

 

Meer over de twee Joolens in mijn boek, dat dit najaar verschijnt.

  
Jim Terlingen is in zijn vrije tijd behalve journalist-columnist ook historisch onderzoeker met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog in Utrecht. Zie: www.jimterlingen.nl 

Reageren? terlingenschrijft@kpnmail.nl