Raymond Taams - De geschiedenis van de ‘Redelijke Utrechtse Courant’ (RUC), opgericht in het coronajaar 2021 door wijlen mijn grootvader Raymond Taams – naar wie ik ben vernoemd – is een verhaal dat in de nasleep van de Derde Wereldoorlog onderbelicht is gebleven. ‘Een zwart gat van redelijkheid, vermorzeld door de wereldgeschiedenis’, beschreef opa zichzelf in zijn laatste brief vanuit het kamp.

Tien was mijn moeder toen haar vader plotseling verdween, tot aan haar eigen dood bleef het onderwerp te pijnlijk om te bespreken. Bij het leegruimen van het ouderlijk huis stuitte ik op een doos vol documentatie over de tragische gebeurtenissen rondom RUC. Aangezien ik zelf journalist ben, besloot ik een boek te schrijven.

Abonnees van Nieuws030 kunnen ‘Redelijk tot in het onredelijke: een beknopte geschiedenis van de Redelijke Utrechtse Courant’ tot 1 februari 2085 gratis bestellen. Hieronder alvast een fragment.

Hoofdstuk 1: Annexatie

Op 4 april 2029 begon de Amerikaans-Britse invasie van het Europese vasteland. “Vijfentachtig jaar geleden kwamen ze als bevrijders, nu als bezetters”, schreef hoofdredacteur Raymond Taams die dag op de RUC-site. Donald Trump, de Amerikaanse president die in 2024 democratisch was herkozen, maar in de jaren erna sluipenderwijs een dictatuur vestigde, kondigde aan dat het hem gunstig gezinde Fox News per direct alle nieuwsvoorziening in veroverde gebieden overnam. Door bemiddeling van Mark Rutte, die ondanks een reeks schandalen al twintig jaar minister-president was, konden grote mediabedrijven hun werk blijven doen, mits ze zich aan de ‘Fox News-norm’ hielden, een omschakeling die met name Volkskrant, NOS en AD gemakkelijk afging. Rutte zelf werd vanwege zijn geestelijke lenigheid door Trump benoemd tot landvoogd voor de Benelux en Frankrijk.

‘RUC BLIJFT RUC’, kopte de RUC nadat de Fox-norm van kracht werd. Wonderlijk genoeg werd de krant gedurende het eerste bezettingsjaar volledig met rust gelaten. Vrijwilligers verspreidden ongestraft stapels exemplaren, journalisten fietsten zorgeloos naar de redactie in het gekraakte kantoorgebouw op industrieterrein Lage Weide. Steeds feller ging hoofdredacteur Taams tekeer in z’n commentaren. “Wanneer de pratende varkenskarbonade D. Trump op je scherm verschijnt, verlang je bijna terug naar de flamboyante korporaal A. Hitler”, schreef hij provocerend in maart 2030.

Jonas Kruis (85) herinnert zich de oprichtingsvergadering van de RUC goed. “Afschuwelijk koud was het in die tochtige loods op Lage Weide waar Taams de troepen toesprak”, huivert hij. “Negentien was ik, ik studeerde journalistiek in Utrecht.” Kruis klom snel in de hiërarchie, binnen een jaar was hij adjunct-hoofdredacteur. Een uitspraak van luitenant-ter-zee Pieterbas Peters uit 2017 lag volgens hem ten grondslag aan de krant. “Taams had het daar regelmatig over, dan toonde hij een fragment uit de serie ‘Kijken in de ziel: militairen’ van televisie-interviewer Coen Verbraak. Of Nederland in de toekomst nog een grote oorlog ging meemaken, was de centrale vraag, de luitenant antwoordde: ik hoop het niet, maar ik denk het wel, de redelijkheid is een beetje weg.”

“Jongens waren we, maar redelijke jongens, behalve Taams zelf”, mijmert Kruis. “Omdat hij geen tegenspraak duldde, werkte hij graag met hele jonge mensen. Na het werk fietsten we vaak met z’n allen naar journalistencafé Willem Slok in de Korte Koestraat, waar Taams de ene na de andere ronde bier liet aanrukken. ‘Zet maar op de zaak’, riep hij dan.” Toen de hoofdredacteur uiteindelijk door Britse soldaten werd gearresteerd, stond RUC voor zestigduizend euro in het krijt bij Slok. Irma Stam (87) werkte er als studente achter de bar. “Ik kan me niet herinneren dat dit bedrag ooit is betaald”, zegt ze. Wel staat een vechtpartij tussen de RUC-baas en een Telegraaf-redacteur haar helder voor de geest. “Ergens in de zomer van ‘22, een broeierige avond op het terras. Taams hield, omringd door zijn vaste club, een pleidooi voor particulier wapenbezit in Europa. Volgens hem moesten we niet kinderachtig doen over tientallen doden die hierdoor destijds per jaar in Amerika vielen, maar de aantallen door geweld om het leven gekomen personen op beide continenten in de afgelopen eeuw met elkaar vergelijken. Europeanen scoorden met hun Holocaust gemiddeld hoger, betoogde hij, dit viel verkeerd aan een andere tafel.”

Na de annexatie verhardden de tegenstellingen in het Utrechtse journalistenmilieu. RUC-binnenlandredactrice Jessica Flink (89) werd door Taams ontslagen toen hij lucht kreeg van haar affaire met een stadsverslaggever van het AD. “Tamelijk overdreven, de Taams-verering na de oorlog”, moppert ze een halve eeuw later. “Mensen hebben geen idee wat voor tiran hij was, iemand met buitengewoon anti-feministische ideeën bovendien.” Als voorbeeld haalt ze de beruchte toespraak op de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Utrecht in 2023 aan. “Stond hij daar ten overstaan van het overwegend vrouwelijke stadsbestuur met terugwerkende kracht te fulmineren tegen invoering van vrouwenkiesrecht. ‘Emoterreur in de openbare mening’ was hier in zijn verwrongen wereldbeeld het gevolg van. Geen wonder dat het college van burgemeester en wethouders later nauwelijks probeerde z’n deportatie te voorkomen.”

“Godallemachtig, 2 januari 2023, ik zal het nooit vergeten”, lacht Jonas Kruis hoofdschuddend. “Rond lunchtijd trok onze hoofdredacteur een sixpack bier open op de redactie, om hem niet kwaad te maken deden we allemaal mee. Stomdronken arriveerde iedereen ‘s avonds bij stadion Galgenwaard, waar Taams die toespraak hield. Direct na binnenkomst ging het fout, toen hij Partij van de Arbeid-burgemeester Sharon Dijksma om de nek viel en haar ‘mijn eigen kleine Maggie Thatcher’ noemde. Oudere lezers herinneren zich waarschijnlijk dat Thatcher een uitzonderlijk rechtse dame was die eind twintigste eeuw het Verenigd Koninkrijk bestuurde. Je kunt je voorstellen hoe Dijksma keek bij de vergelijking.” 

Toch hekelt Kruis de opstelling van Dijksma’s opvolger Cora van Nieuwenhuizen (VVD). “Zeker, Taams kon een bloedzuiger zijn, hij provoceerde graag. Ook Van Nieuwenhuizen had hij dingen geflikt, maar ze heeft zich laten leiden door een rancuneuze vrouwelijke verkeerswethouder. Waarschijnlijk trokken ze de champagne open bij het bericht van z’n arrestatie.”