Raymond Taams - Onder toeziend oog van kunstminnend publiek controleert kunstenaar Gregor Koelewijn of de honderdduizend euro die het Utrechts Centrum voor Potentiële Kunst (UCPK) naar hem overmaakte voor het project ‘Overschrijving controleren’ daadwerkelijk op zijn bankrekening staat. In een verder lege tentoonstellingsruimte zit Koelewijn dagelijks urenlang achter een tafel met alleen een laptop. Te zien is hoe hij ieder kwartier opnieuw inlogt op ‘Mijn ING’, om de één en vijf nullen volgens een vast stramien in zich op te nemen.

“‘Overschrijving controleren’ confronteert bezoekers met toenemende controle in onze maatschappij”, legt UCPK-directeur Signe Rühl uit. “Bovendien zegt het iets over de zoektocht naar rituelen en houvast in een tijd van rationalisering.”

Ongewoon vijandig werd de expositie ontvangen door kwaliteitsmedia. ‘Obscene geldfixatie, klap in het gezicht van overlevende burger in crisistijd’, oordeelde de doorgaans genuanceerde Volkskrant. NRC Handelsblad repte van ‘autistische porno op kosten van de belastingbetaler’. Gregor Koelewijn haalt er zijn schouders over op. “Ik had die ton helemaal niet nodig”, smaalt hij. “Sinds ik drie jaar geleden op televisie dat miljoen won, is geld geen drijfveer meer.” Door toeval belandde Koelewijn in de stoel bij ‘1 Miljoen Sterren’. Een vriendin werkte bij de RTL-quiz, op een morgen belde ze in paniek omdat de kandidaat corona had.

Het is vrijdagochtend, de derde dag van de toonstelling. Ingespannen tuurt de kunstenaar naar zijn laptopscherm, gadegeslagen door een groep oudere bezoekers. Vanachter een bordeauxrood afzetkoord volgen ze Koelewijns verrichtingen nauwgezet. Bij het ‘internaliseren van de één’, zoals hij het zelf noemt, maakt hij traag zeven knikkende hoofdbewegingen. Draaiend met de nek worden vervolgens de nullen geestelijk geabsorbeerd. “Zo zit ik elke maand achter de computer als m’n pensioen binnenkomt”, lacht toeschouwer Piet (68). “Dan bedenk ik hoe m’n kleinzoon voor een paar euro door weer en wind voor Thuisbezorgd fietst. Natuurlijk geef ik hem weleens wat extra’s.”

‘Bescheten kruideniers’, betitelt Koelewijn z’n publiek even later bij een broodje en een cola light in de directiekamer. “Kotsmisselijk word ik van de Hollandse reactie. Liever zou ik de voorstelling in Berlijn of Parijs doen. Hier is het altijd van: ‘Oh, ik zou ook niet geloven dat ze zoveel geld op m’n rekening storten, logisch dat je er de hele dag naar kijkt, haha’.” Vooralsnog toonden buitenlandse musea geen interesse. “Wrange ironie”, zucht de kunstenaar, “dit werkt alleen binnen een natie van benepen cententellers, kunst houdt immers een spiegel voor.”

Tot en met 30 juni is ‘Overschrijving controleren’ te bezichtigen, kaarten kosten 25 euro per stuk.