Armand Leenaers - Op maandagavond 1 augustus is het 348 jaar geleden dat Utrecht door een orkaan werd getroffen. Gevolg was dat het schip van de Domkerk instortte. Het is ook de datum waarop ik mij bewust werd van de New Yorkse connectie van Utrecht.

Dat zit zo. Op bezoek bij Latijns-Amerikaanse familieleden was ik op 1 augustus 2004 aanwezig bij een doopplechtigheid in de Bronx. De dienstdoende katholieke priester wist tot mijn verbazing van het bestaan van Utrecht en de Sint Maartenskathedraal, beter bekend als de Dom. Hij bleek zijn opleiding in Leuven te hebben genoten. Al pratende realiseerden wij ons dat vele jaren eerder op dezelfde dag het schip van de Domkerk was ingestort, te weten op 1 augustus 1674. Dat schiep een band zoals later bleek.

New Netherland

Terug in Nederland mocht ik al snel een handgeschreven brief ontvangen waarin father Thomas Fenlon mij attendeerde op een zojuist verschenen boek van Russell Shorto getiteld The Island at the Center of the World, The Epic Story of Dutch Manhattan and the Forgotten Colony That Shaped America. In de Nederlandse vertaling werd het Nieuw Amsterdam, eiland in het hart van de wereld. Shorto's betoog komt er op neer dat de Nederlandse nalatenschap van groot belang zou blijken te zijn. De in 1624 gestichte nederzetting New Netherland was namelijk multiraciaal en tolerant voor mensen die een ander geloof aanhingen dan het protestantse.

Gouverneur Peter Stuyvesant en zijn kompanen van de West-Indische Compagnie (WIC) meenden dat handel het belangrijkste doel was. Daarmee werd de basis gelegd voor het ideologische model van de Verenigde Staten. En ja, slavenhandel in het Atlantisch gebied maakte daar ook deel van uit. De Engelsen die Nieuw Amsterdam overnamen en omdoopten tot New York, en in hun voetspoor de Amerikanen van Britse afkomst, hebben de Nederlandse erfenis grotendeels genegeerd. Ten onrechte zal iedereen beamen die dit boek heeft gelezen.

Utrechtse namen

Nu weten veel lezers van Nieuws030 waarschijnlijk wel dat het stadsdeel Brooklyn is vernoemd naar het Utrechtse dorp dat destijds Breuckelen heette. Hier bevindt zich de New Utrecht Avenue met het gelijknamige metrostation, de New Utrecht High School en de New Utrecht Dutch Reformed Church. De wapenspreuk van Brooklyn 'Eendraght maeckt maght' klinkt ons ook al bekend in de oren. Nederlanders met Utrechtse achternamen waren dan ook zeer actief in dit gebied. De in Utrecht geboren Cornelis van Werckhoven kocht het in 1652 van de indianen en in 1657 volgde de stichting van New Utrecht, een bescheiden boerendorp waarvan de naam voortleeft in de winkelketen Utrecht Art Supplies.

En dan is er de beroemde familie Vanderbilt, afkomstig uit De Bilt. Zij hebben vele stadspaleizen nagelaten waarvan een aantal inmiddels dienst doet als museum. De Vanderbilt houses aan de Oostkust zijn een begrip in de VS. Op enig moment was William Henry Vanderbilt zelfs de rijkste persoon ter wereld. Met dank aan zijn vader die fortuin had gemaakt met schepen en spoorlijnen.

Brooklyn 375 Memorial Year

Vorig jaar vierde Breukelen de eeuwenoude banden met het New Yorkse stadsdeel waar inmiddels 2,5 miljoen mensen wonen. In 2009 kwam burgemeester Marty Markowitz kijken naar de The Original Brooklyn Bridge, gelegen in het dorpshart aan de Vecht. Volgens veel Amerikaanse reisgidsen een must-see. Hij schoot spontaan in de lach bij de aanblik van dit gerestaureerde bruggetje dat moet doorgaan als symbool voor de onderlinge band.

Zijn opvolger Eric Adams was eveneens geïnteresseerd maar is inmiddels verkozen tot burgemeester van New York City en een nationale bekendheid. De onthulling van een plaquette aan de Herenstraat vormde de afsluiting van wat officieel het Brooklyn 375 Memorial Year heette. Stedenbanden zijn inmiddels uit de mode maar deze zal niet snel van het wereldtoneel verdwijnen.

Zie ook: dit item van RTV Utrecht

En: de Engelse vertaling van deze column (World Today News)