Heer van stand en NSB-kenner, Fernando de Soeten, overleden

Door Ton van den Berg - In de coronatijd maak ik mee dat ik opeens aan mensen moet denken die ik al maanden niet meer gezien heb. Dat gold ook voor Fernando de Soeten. Begin dit jaar zag ik hem nog door Wijk C lopen, allerlei vuil oprapend want daar was hij altijd mee bezig, de straat op te ruimen. Ik sprak met hem af om weer eens koffie te drinken, want dat hebben we diverse jaren met regelmaat gedaan.

De corona kwam en ik ken hem een beetje, ik zou niet op bezoek hoeven te komen en nam geen contact op. Afgelopen maandag besloot ik dat ik hem maar eens moest bellen, hoe het ermee gaat. Hij nam niet op en vandaag, op bezoek in Wijk C, vernam ik van ziin buren dat hij deze week is overleden. Details hebben we niet, een nichtje had het mondeling verteld, maar de oorzaak was corona.

Zijn dood is een totale verrassing. Fernando was 75, maar hartstikke gezond toen ik hem de laatste keer zag. Een 'heer van stand' noemde de journalist Gerard Arninkof hem nog in de Binnenstadskrant van begin dit jaar in een artikel over straatvuil in de binnenstad. Een heer omdat hij er altijd zeer netjes gekleed bij liep. En was het heel warm dan droeg hij een zeer nette korte broek waar dan spierwitte beentjes onder vandaan kwamen. En de sigaar in zijn mond was ook een vast gegeven. Dat was zijn pleziertje, roken en zo nu en dan een borreltje, niet teveel. Toen de Zanzibar er nog was in de Willemstraat dronk hij dat borreltje daar.

Fernando Soeten was bijzonder, dat zijn we overigens allemaal, maar Fernando bezat de grootste collectie NSB-materiaal die maar te bedenken was in Nederland en dat kan je niet van iedereen zeggen. Dat hij de eigenaar was van misschien wel duizenden voorwerpen die met de geschiedenis van de Nationaal Socialistische Beweging te maken hebben, hield hij voor zich want je interesseren voor die geschiedenis kan ook verkeerd uitgelegd worden, wist hij.

Niet veel mensen in Wijk C wisten dan ook van zijn verzameling met boeken, alle kranten die ooit door de NSB zijn uitgegeven en een fotobestand van de fotodienst van de NSB. Ook had hij veel persoonlijke voorwerpen zoals speldjes, insignes, brieven en foto's van hoge NSB'ers zoals van voorman Ir. Mussert. Het topstuk in de verzameling is het paspoort van Mussert.

Anderen die zich voor deze geschiedenis van de NSB interesseren kennen hem wel. Het oorlogsinstituut NIOD, dat zelf veel NSB-materiaal bezit, kende hem goed en boekenschrijvers over de NSB kwamen bij hem voor illustratiemateriaal maar vroegen ook naar zijn kennis over De Beweging want hij kende alle leiders en onderknuppels van die partij bij voor- en achternaam en wist precies welke positie ze hadden bekleed en welke rol ze in de oorlog (en daarna) speelden.

Die schat aan kennis is met zijn overlijden nu weg. Ik had met hem afgesproken dat we het verhaal van De Soeten en zijn collectie nog eens zouden opschrijven (zijn vader was er mee begonnen, meteen na de oorlog). Hij was er nog niet uit wanneer dat zou moeten gebeuren. Misschien als hij nog eens de kans kreeg het materiaal te exposeren, zo hield hij mij voor.

De collectie van De Soeten met talloze originele affiches, foto's, onderscheidingen en boeken bevatte alles wat in de beginjaren veertig ook te zien was geweest in de rondreizende NSB-expositie Herlevend Nederland die in 1942 van start ging in een gebouw in de Zuilenstraat in Utrecht. Er waren in die tijd ook voorzichtige plannen om met dat materiaal in Utrecht een vast NSB-museum te beginnen. Zover ging De Soeten niet, maar stiekem was hij wel trots op zijn collectie, waar alle deskundigen het overeens waren dat het uniek was.

Wat er nu met de collectie gaat gebeuren is onbekend. De Soeten hoopte dat het Rijksmuseum het zou opnemen in zijn collectie. Zelf had hij geen kinderen, neven en nichten moeten hier nu een besluit over nemen.

Bijzonder was De Soeten ook als het gaat om zijn verzamelingen inzake de stad Utrecht. Jarenlang had hij, onder meer in de jaren tachtig, een antiquariaat op de hoek van de Korte Jansstraat en Achter St. Pieter. Daar was een grote collectie boeken over Utrecht en bouwde hij ook een grote collectie Utrechtse tekeningen, prenten en foto's op. Veel van dat materiaal is verkocht aan Het Utrechts Archief, de instelling waarmee hij een haat- liefdeverhouding had. Hij kon het niet verkroppen dat Het Utrechts Archief niet bereid was originele NSB-stukken aan hem over te doen in ruil voor unieke stadstekeningen of foto's.

De Soeten was, via zijn vader, ook de eigenaar van de originele glasplaten die fotograaf Joh. A. Moesman aan het begin van de vorige eeuw maakte. Deze unieke fotocollectie is nu in het bezit van Het Utrechts Archief, maar het heeft jaren (en geduldig onderhandelen) geduurd voordat echt alle glasplaten veilig konden worden gesteld.

Een aparte man, dat zijn heren van stand, is er niet meer. Zijn kennis zal gemist worden, net als zijn drift om de buurt schoon te houden van straatvuil.

(reageren? mail: reacties@nieuws030.nl )

Reactie:

Wat een mooi stuk over Fernando de Soeten! Prachtige foto’s ook van deze markante Utrechtenaar. Ik ben medewerker van het NIOD en ken hem al meer dan veertig jaar. Nog maar een paar weken geleden sprak ik hem uitgebreid in ons instituut. Hij voelde zich prima en was opgewekt ondanks deze lastige tijd.

Fernando bezocht het NIOD (toen Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie) al vanaf zijn 15^e (!) Hij was een graag gezien bezoeker met bijzonder veel kennis over de NSB, war wij grag gebruik van maakten. We zullen het missen.

René Kok (NIOD)