Binnendijk - Graven in het Smakkelaarsveld

Dik Binnendijk – Bijna elke dag krijg ik via Overheid.nl een mail met ‘Berichten over uw Buurt’. Ik ben erop geabonneerd. Deze berichten zijn (meestal) besluiten van de gemeente Utrecht over bijvoorbeeld opheffen of aanleggen van parkeerplaatsen, kappen van bomen, ophangen van steigerdoekreclame, bouwkundig splitsen van panden of over aangevraagde evenementenvergunningen, zoals festivals of de komende intocht van sinterklaas.  

Meestal kijk ik waar of in welke straat de activiteiten plaatsvinden en gooi de berichten dan weg, tenzij ik als buurtbewoner ermee te maken heb. Maar ik viel echt over de tekst van het bericht van woensdag 11 september. Dit bericht is ook de aanleiding van deze column. ‘Bekendmaking melding graven in de bodem met een kwaliteit boven de interventiewaarde bodemkwaliteit op de Smakkelaarsveld Utrecht.’

Wat bedoelen ze in vredesnaam met deze ambtenarenproza of dit vakjargon?

Is de bodem nu meer verontreinigd dan de interventiewaarde of omgekeerd is de bodem schoner – dus minder verontreinigd - dan de interventiewaarde? Daar ben ik een tijd mee aan het stoeien geweest. Een goede afdoende definitie kon ik via Google niet vinden. 

Kijk, het begrip interventiewaarde bodemkwaliteit ken ik wel. Dat is een grenswaarde voor bodemverontreiniging. Bij deze of een hogere waarde (meer bodemverontreiniging, dus) kunnen de verontreinigende stoffen schadelijk zijn voor mens, dier en plant. De bodem moet in principe gesaneerd worden. 

Uiteindelijk kwam ik in een bodemonderzoeksrapport van het milieukundig advies- en ingenieursbureau Arnicon over het Smakkelaarsveld de ‘verlossende zin’ tegen. ‘Op de locatie zijn verontreinigingen met zware metalen in grond aangetoond boven de interventiewaarde.’ Mijn eerste redenering ‘meer verontreinigd’ was dus de juiste. (Met dit inzicht nu snap ik niet meer hoe ik op de ‘schoner’ redenering ben gekomen.) 

Het Smakkelaarsveld is een paar minuten lopen van mijn huis. Het terrein ligt tegen het spoor aan vlak bij het Centraal Station. Het is nu nog een troosteloze bouwplaats in ‘ruste’ in afwachting van de komende graaf- en bouwactiviteiten. Zo’n tien jaar geleden was het gebied een grote openlucht fietsenstalling. Half september 2019 werd die gesloten en zijn de laatste geparkeerde fietsen verwijderd.  

Via grondboringen is gebleken dat op drie plaatsen op het terrein sterk verontreinigende grond is aangetroffen. Een deelgebied tussen het spoor en de betonnen OV-tunnel (overkluisde vervoerbaan voor tram en bus) is matig verontreinigd met zware metalen. De andere locatie is aan de kant van het stadscentrum van de OV-tunnel; deze grond is sterk verontreinigd met lood. 

Beide deelgebieden moeten worden gesaneerd: de bodem wordt ontgraven (jargon voor: afgraven) en de vervuilde grond wordt volgens de regels afgevoerd. De derde vervuilde plek is gevonden op het voetpad langs het spoor net buiten de bouwhekken van het terrein. Wat daar mee gaat gebeuren is onbekend, want deze plek valt niet onder het Smakkelaarsveld-bouwterrein.

In totaal zal er op het Smakkelaarsveld grond worden ontgraven over een oppervlakte van zo’n 5300 m². Het maaiveld zal zo’n 2 tot 3 meter worden verlaagd ‘voor het aanbrengen van de funderingspalen’. Omdat er in het gebied geen ruimte is om de grond op te slaan, zal ook deze ontgraafde grond worden afgevoerd. Als alles volgens planning verloopt begint firma Vink Bouw B.V. uit Nieuwkoop maandag 30 september met deze graafklus op het Smakkelaarsveld. Maar afgelopen woensdag zag ik dat men al bezig was met het verplaatsen van grond. 

Als de ontgraving klaar is, kan de bouw van de drie hoogbouwblokken op en bij de OV-tunnel van het project SPARK beginnen. SPARK is de samentrekking van Smakkelaarspark, zoals dit gebied na de metamorfose gaat heten. Het moet een stadspark worden waar ‘bebouwing en groen samengaan.’ 

In het Havengebouw en het Parkgebouw komen in totaal 167 woningen. Het Kadegebouw is bestemd voor kantoren. Verder komt in het groen nog een laagbouwblok: het Theehuis. De naam zegt het al: hier komt horeca. Als al die bebouwing af is wordt er opnieuw gegraven, want het stukje in 2007 gedempte Leidsche Rijn komt ook terug. Wanneer het Smakkelaarspark definitief klaar is - en je met de rondvaartboot vanuit de Catharijnesingel de Leidsche Rijn op kunt varen - durf ik niet te voorspellen.