De overheid wil dat ouderen zelfstandig blijven wonen. Veel van onze huizen zijn echter ongeschikt, zoals die van Chris en Cor Brouwer, omdat bijvoorbeeld sanitaire ruimtes te klein van afmeting zijn voor mensen die van rolstoelgebruik of zorg afhankelijk zijn.

Interview door Jan Jansen

Chris Brouwer (81) en zijn vrouw Cor (76) wonen tweeënveertig jaar in een vrijstaand houten huis in de Schutstraat tegen de spoorbaan aan van de lijn Utrecht - Zwolle. Het huis is in 1914 gebouwd voor de bedieners van de spoorbomen van de voormalige gelijkvloerse spoorwegovergang bij de Amsterdamsestraatweg.

“Wij zijn hier komen wonen nadat mijn ouders hier vertrokken waren,” vertelt Chris. “Zij hadden er hiervoor zo’n twintig jaar gewoond. Cor heeft reuma en is sinds drie jaar volledig gekluisterd aan een rolstoel. Door mislukte medische ingrepen is ze ook nog incontinent geworden. Ik ben haar mantelzorger en heb er een volledige dagtaak aan. Zelf ben ik al op leeftijd en heb problemen na een heupoperatie. We hebben een kleine wc en ik kan Cor niet op de toiletpot tillen. Daarom moet ze noodgedwongen haar behoefte doen in de woonkamer op een postoel.”

Chris was van 1947 tot zijn pensioen in 1989 koffieverkoper op het Centraal Station in Utrecht, een heel zwaar beroep. “We deden dat in het begin met z’n vijven waarvan drie van mijn boers. Elke dag om vijf uur stond ik op om klanten van de eerste treinen die op het perron stopten met een dienblad in mijn hand vol met koffiebekers te bedienen. Die treinen stonden zo’n vier minuten stil en in die tijd moest je zoveel mogelijk zien te verkopen. Je moest wel heel snel kunnen rekenen want klanten kochten ook koeken, sigaretten en dergelijke. Het waren meestal vaste klanten die me bij de treindeur opwachtten. Ik werkte bij een baas op provisiebasis en kreeg 15 procent van de omzet. Als ik om ongeveer twaalf uur thuis kwam had ik er al een zware werkdag opzitten.”

Chris Brouwer aan het werk als koffieverkoper. Foto: familiearchief Brouwer

Hij begon als koffieverkoper toen hij veertien jaar was. “Mijn vader was een echte scharrelaar die dit ook al deed. Hij zat ook in de peteroliehandel en allerlei andere handel. Doodop was ik in het begin van dat sjouwen met een blad met zo’n vijftig bekertjes en een koffiekan. Als er een trein op een ander perron aankwam moest je daar snel zien te komen. Ik rende dan met een vol blad en met de koffiekan gewoon over de rails naar het andere perron. Niemand van de spoorwegen die daar wat van zei. De laatste vijftien jaar had ik een koffiekar en stond ik op een vaste plaats. Dat leverde meer omzet op en was lang niet zo gestrest werken. Bij de vaste klanten waren ook veel van tv bekende personen bij zoals Kamerleden en ministers. Aardige gewone mensen waar ik vaak een praatje mee maakte. Nu ik oud ben denk ik er nog met veel genoegen aan die tijd terug.”

Het langer in hun huis blijven wonen voor Chris en Cor Brouwer is niet langer verantwoord. De bedragen die ze zelf moeten betalen voor de zorg van Cor worden door bezuinigingen van de overheid steeds hoger. Chris heeft maar een heel klein pensioentje naast hun AOW. Ze betalen al veel aan gas vanwege de matige isolatie en hebben een extra hoge premie voor de inboedelverzekering vanwege het houten huis.

Maar het vinden van een rolstoelgeschikt appartement is bijzonder ingewikkeld. Ze hebben geen computer en zitten met vragen als: welk aanbod is er, wat zijn de nieuwe huurkosten, wat betekent een verhuizing voor het gehele uitgavenpatroon? Huiseigenaar woningcorporatie Mitros heeft ze voor het zoeken naar een geschikt appartement verwezen naar de sinds december 2013 ingestelde Verhuisadviseur Senioren. 

Bij het gesprek schuift later ook aan Claartje Sadée, de Verhuisadviseur Senioren. Zij werkt als verhuisadviseur samen met twee vrijwilligsters. Ze zetten zich namens de gemeente en de Utrechtse woningcorporaties in voor mensen die door vergelijkbare omstandigheden als Chris en Cor niet langer in hun eigen huis kunnen blijven wonen.

Claartje Sadée: “Mijn taak als verhuisadviseur is om gratis te helpen bij het zoeken naar een geschikte woonvorm voor senioren die van een grote sociale huurwoning over willen gaan naar een kleiner appartement. Die grote woning komt dan vrij voor een gezin dat hun te kleine huis kan verlaten. Zo komt er een verhuisketen opgang waardoor er meer mensen in Utrecht passende huisvesting vinden. Ik heb een map waarin het hele beschikbare Utrechtse woningbestand te zien is geschikt voor senioren. Door het berekenen van de huurtoeslag en andere bijkomende kosten kan ik laten zien wat de financiële consequenties zijn van de verschillende keuzemogelijkheden. Ik kan ook helpen bij het doen van een aanvraag voor een indicatie voor een rolstoelgeschikt of serviceappartement. Ik betrek er zo mogelijk eigen kinderen bij om de zelfredzaamheid op langere termijn te bevorderen.”

Kwetsbare ouderen kunnen door het veranderende overheidsbeleid in de knel komen. Opname in een intramurale instelling met een zorgbehoefte ZZP tot 5 is nu al niet meer mogelijk. Tijdige oriëntatie naar een woonvorm waarbij je met beperkingen kan blijven wonen is van groot belang. Het duurt vaak nog lang voordat het lukt. De Verhuisadviseur Senioren heeft een lijst met bijna tweehonderd aanvragen. Dit jaar heeft Claartje vijfendertig verhuizingen geregeld. De vraag zal de komende jaren naar verwachting sterk toenemen. Heeft u vragen dan kunt u telefonisch contact opnemen met de Verhuisadviseur Senioren bereikbaar op 030-2361804

Iedereen wil het wel, in het eigen huis en de buurt blijven wonen, maar op een gegeven moment komt voor velen de tijd dat je onder ogen moet zien dat het niet langer kan. Met gebruik van een rolstoel is het in eerste instantie nog wel mogelijk het huis aan te passen met een traplift en beugels. Op den duur is het gebruik van toilet en badkamer het grote knelpunt omdat ze te klein van afmeting zijn. Ook voor hulpverleners wordt het te zwaar mensen daarbij te ondersteunen. Professionele hulpverleners moeten bovendien aan Arbo-eisen voldoen en mogen niet te zware lichamelijke belasting hebben.

(Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit De Oud-Utrechter van 3 februari 2015.)