Utrecht Alert is de moderne versie van buurtpreventie: buurtbewoners worden lid van een Whatsapp-groep en melden het zodra ze iets verdachts zien.

Van een klein, lokaal initiatief met enkele leden uit Hoograven begin 2014, is het ‘project’ van Utrechter Martijn Traas inmiddels uitgegroeid tot ruim 550 leden in acht wijken. 

Door Zita Eijzenbach - Tijdens de jaarwisseling van 2013 op 2014 gaan drie auto’s in Hoograven in vlammen op. Er volgen nog elf autobranden en een aantal mislukte pogingen en omdat van de dader(s) ieder spoor ontbreekt, is er veel onrust in de wijk. Voor buurtbewoner Traas is dat het moment om een Whatsapp-groep te beginnen.

“Met de gedachte ‘samen zie je meer’, ben ik langs de huizen in mijn straat gegaan. Vier van de zes buren hebben zich direct aangemeld en uit de straat achter ons kwamen er nog drie bij. Toen ging het snel: in januari 2014 hadden zich 100 gebruikers gemeld.” 

Half januari worden negen jongens tussen de 14 en 17 jaar opgepakt voor de brandstichtingen, maar nog lang blijft het onrustig in de wijk. 

“Er was een gebrek aan informatie over de verdere gang van zaken, zo bleek uit de reacties van de buurt. Bezorgde buurtbewoners zouden daarvoor naar het Wijkbureau kunnen gaan, maar die drempel blijkt te hoog,” verklaart Traas. 

“De naam van de Whatsapp-groep ‘Hoograven-Alert’ is snel veranderd naar ‘Utrecht Alert’, toen bleek dat ook mensen uit andere wijken ongerust bleven over de branden. Veiligheid is een kwestie van ons allemaal; het zou niet moeten ophouden bij de eigen straat.”

Utrecht Alert is een gratis dienst via de Whatsapp op de smarttelefoon, waarbij buurtbewoners op basis van hun postcode in een groep geplaatst worden. Verdachte situaties kunnen gedeeld worden in de groep, zodat andere buurtbewoners weet hebben van de situatie en ook alert kunnen reageren.

“Het is echt buurtpreventie,” benadrukt Traas, “Utrecht Alert is geen sociale controle. We gaan de buren dus niet nauwlettend in de gaten houden en zijn zeker geen alternatief voor het inschakelen van de politie. Hulpdiensten moeten uiteraard eerst gealarmeerd worden; in de groep ligt de nadruk vooral op het informeren van mensen in de omgeving.” 

Traas zegt dat mensen vooral moeten luisteren naar hun onderbuikgevoel bij de afweging om een verdachte situatie aan de groep te melden. “Vaak klopt dat gevoel wel en beter een melding te veel, dan er een te weinig. De boodschap is dan ook: meld een verdachte situatie niet te snel en onvolledig, maar denk ook niet ‘Ach, het zal allemaal wel.’”

Een heterdaadsituatie (waarbij een dader op het moment van het plegen van de misdaad is opgepakt) heeft zich nog niet voorgedaan na een bericht via Utrecht Alert. Wel werd er resultaat geboekt nadat een burgernetmelding over de vermissing van een 9-jarig jongetje via de Utrecht Alert groep van Lunetten werd doorgezet. 

“Eigenlijk is het niet de bedoeling dat dit soort berichten in de Alert-groep worden geplaatst, maar het was mooi om te zien dat veel mensen in de omgeving via de groep lieten weten dat ze aan het meezoeken waren en waar precies. Binnen korte tijd is de omgeving uitgekamd en werd het jongetje ongedeerd teruggevonden.”

Ook succes in Tilburg

Dat het systeem werkt, werd duidelijk bij hetzelfde initiatief in Tilburg, zo bleek onlangs uit onderzoek van Ben Vollard, universitair docent economie aan de Universiteit Tilburg, onder de 86 Alert-groepen die in zijn gemeente actief zijn. 

Toen de stad geteisterd werd door een golf van woninginbraken, werden de groepen opgericht. Inmiddels doen 6000 Tilburgers mee en is het aantal inbraken in een jaar tijd gedaald van zestig naar circa dertig per maand.

“Vaak is een inbreker sneller binnen dan de bewoner zelf,” merkt Vollaard op. “Is er een Whatsapp-groep actief in de wijk, dan zijn er veel meer ogen op de inbreker gericht dan bijvoorbeeld alleen die van de wijkagent die een ronde loopt. Daar zit een inbreker niet op te wachten.” 

“Bijkomend effect van de Whatsapp-groep is ook,” merkt Vollaard op, “dat de deelnemende bewoners zich meer bewust worden van onveilige situaties. Een laptop uit het zicht leggen en het badkamerraampje sluiten, blijken bewoners nu veel vaker te doen. Ze zijn zich meer bewust van het inbraakrisico waar ze zelf aanleiding toe geven.”

Traas beaamt de resultaten die in Tilburg geboekt zijn en is erg tevreden over het aantal deelnemers aan zijn initiatief. “De naamsbekendheid wordt steeds groter; Wijkbureau Zuid (Hoograven, Lunetten, Rotsoord en Tolsteeg) steunt Utrecht Alert door het in de wijkkrant te vermelden en ook burgemeester Van Zanen heeft zich een aantal keren positief geuit over het initiatief,” vertelt Traas trots.  

“Onlangs is Utrecht Alert in de wijkkrant van Transwijk-Noord genoemd als ‘preventief middel’ tegen het hoge aantal autokraken dat daar momenteel gaande is; daarop kwamen er in korte tijd veel nieuwe aanmeldingen bij. Ook in Lunetten, waar we vermeld zijn op de Facebook-pagina van de wijk, kwamen er in een dag 58 nieuwe leden bij. Het totaal aantal deelnemers aan de Alert-groep van Lunetten, staat nu op 250.”

Om de binnenstad te kunnen dekken met de alert-groepen, moet Traas iets wijzigen. De huidige aanmeldingen worden nu ingedeeld op basis van de cijfers van hun postcode, maar omdat die cijfers in een groot deel van de binnenstad hetzelfde zijn, overweegt Traas om de deelnemers daar in te delen naar de volledige postcode (zowel cijfers als letters). De binnenstad is in oppervlakte namelijk nogal groot.

“En,” zo merkt Traas op, “er moeten dan wel meer deelnemers komen; in de hele binnenstad doen nu nog maar vijf mensen mee. De individuele Alert-groepen zijn alleen effectief met veel deelnemers. 
Ik streef ernaar om aan het eind van het jaar 600 aanmeldingen te hebben, maar hoe groter het netwerk, des te veiliger de stad.”

De groepen van Utrecht Alert zijn actief in Hoograven, Tolsteeg, Bokkenbuurt, Lunetten, Kanaleneiland-Zuid, Transwijk-Noord, de 2de Daalse Buurt en Rivierenwijk. Om je aan te melden heb je alleen een smartphone nodig met de applicatie Whatsapp erop; aanmelden kan via de website van Utrecht Alert.