Journalist Louis Engelman doet verslag van de wijze waarop vastgoedavonturiers tientallen miljoenen euro's binnensleepten in een nieuw te bouwen Utrechtse wijk: de Merwedekanaalzone.

De plannen voor de zone aan de westkant van het Merwedekanaal stralen een hoog ambitieniveau uit. En dat is gezien de gemeentelijke publicaties ook precies de bedoeling. Het gaat immers om een nieuwe stadswijk die zijn weerga niet kent, althans in Utrecht. Dus vliegen op de gemeentelijke website en op die van de grondeigenaren (merwede.nl) je de woorden ‘hoog stedelijk, duurzaam, innovatief, creatief, gezond en energieneutraal’ om de oren. Het lijken wel advertentieteksten.

Ambtenaar Marcel Janssen, Ruimtelijk Regisseur Merwedekanaalzone, praat er niettemin met evenveel enthousiasme over als we ons op de derde verdieping van het Stadskantoor buigen over een maquette van het gebied.
Hoewel de aandacht momenteel vooral uitgaat naar de deelgebieden 4 (Jongerius en omgeving) en 5 (van fietsendepot tot aan Max) telt de zone, vertelt hij, liefst zeven eenheden. Dat zijn, gerekend vanaf het westen:

  1. Oog in Al;
  2. Welgelegen;
  3. Jaarbeursterrein (parkeren);
  4. Jongerius/Defensieterrein/Wilhelminawerf;
  5. Fietsendepot/voormalig OPG-gebied/Janssen de Jong/Mobach/Praxis/Sandd en Max;
  6. Berenschot/GEPU/Europalaan 100-500/Meeus/Santander/Hotel van der Valk en nieuwe Casino;
  7. Westraven, voorbij A12.

Niet dat er in al deze gebieden meteen van alles gaat gebeuren. Oog in Al is natuurlijk al klaar. Zeker na de ontwikkeling van de voormalige Sojafabriek, waarin onder meer een restaurant (Buurten) is gevestigd, er een theaterzaal is gerealiseerd en waarin de bibliotheek een fraai onderdak heeft gevonden. Voor grootscheepse nieuwbouw is in deze wijk geen ruimte meer. Ook Welgelegen blijft met z’n woningen, kantoren en scholen vooralsnog zoals het is.

Helemaal aan de andere kant van het gebied, naast de Westravenflat van Rijkswaterstaat, zijn de veranderingen eveneens beperkt. Wel wordt daar ruimte gevonden voor de nieuwe busremise die uit deelgebied 5 verdwijnt. Maar het hoe en wat is nu nog niet precies aan te geven.

Zoals eerder gemeld zal in deelgebied 3 het Casino verhuizen naar een plek in gebied 6 tussen Merwedekanaal en het kantoorgebouw De Winthont annex Hotel van der Valk. Aan de kant van het kanaal komt een horecagelegenheid met terras. Een parkeergarage biedt ruimte aan 600 auto’s.
Volgens Marcel Janssen denkt de Jaarbeurs er nog over na wat er met de vrijkomende grond moet gebeuren. Ook het parkeerterrein tussen de Truus van Lierlaan en de Dr.M.A. Tellegenlaan blijft zoals het is. Janssen: ‘In de Ruimtelijke Strategie tot 2030 is dit gebied niet in de plannen voor de Merwedekanaalzone opgenomen.’

In deelgebied 6 wordt al gewoond in het complex Flying Deer. Eigenaar Citypads uit Eindhoven biedt er gemeubileerde appartementen aan.
Aan de Eendrachtslaan 10 wil ontwikkelaar Duquer 210 appartementen realiseren. Hierover moet de raad nog wel een beslissing nemen.

Voorts is Stadspoort-Zuid (Europalaan 100-500) gekocht door John Fentener van Vlissingen. Het hele complex zit momenteel vol. In het pand op nummer 200 mag in elk geval nog negen jaar worden gewoond. Op nummer 100 bevindt zich horeca, nummer 400 is een bedrijfsverzamelgebouw en op nummer 500 is De Stadstuin gevestigd (zzp-eenheden plus een koffiebar).
Het leasebedrijf van Terberg – waar tussen 1927 en 1990 het zwembad De Liesbosch zat - verhuist naar Leidsche Rijn.

In het complex van Southpark aan de Europalaan 100-500 is ook een Stadstuin gevestigd. Foto: Ton van den Berg

Janssen vertelt dat de gemeente in dit deelgebied eigenaar is van diverse kavels die in erfpacht zijn uitgegeven. Overigens moet voor dit deel van de Merwedekanaalzone nog een ontwikkelplan worden gemaakt, waarbij rekening moet worden gehouden met de moderne eisen van energieverbruik, mobiliteit en openbare ruimte.
Janssen: ‘Een en ander zal sterk afhankelijk zijn van de haalbaarheid met betrekking tot de milieubelasting door Rijksweg 12.’

De echte stadsontwikkeling begint in het deelgebied 4 waar de fraai gerestaureerde Villa Jongerius momenteel de blikvanger is. Ernaast zal een nieuwe stadswijk worden neergezet met circa 600 woningen, plus de 167 appartementen in de Wilhelminawerf.

De ontwikkelaar BPD, die tevens eigenaar is van een stuk grond in Deelgebied 5 (op 1 november 2016 voor 2,95 miljoen euro gekocht van drukkerij Roto Smeets), bouwt er een wijk met voornamelijk bouwhoogtes tot ongeveer zes verdiepingen. Er komt één toren die daar hoog bovenuit steekt. Dit loopt in de pas met het stedenbouwkundig plan dat vorig jaar maart door het college werd vastgesteld. Hierin is voorgeschreven dat er minstens 120 sociale huurwoningen moeten worden gebouwd. De rest zijn koophuizen en –appartementen.

De wijk wordt autoluw. Wat betekent dat er niet op straat mag worden geparkeerd, ook niet door bezoekers. De parkeernorm ligt op 0,7 zodat er gemiddeld voor elke drie woningen maar twee parkeerplaatsen worden ingetekend. In de garages komen elektrische laadpalen en is er ruimte voor het parkeren van fietsen, deelauto’s en andere innovatieve mobiliteitsoplossingen.
Bovendien worden de woningen energiezuinig. Ze krijgen geen gasaansluiting of stadsverwarming, maar collectieve warmtepompen in combinatie met zonnepanelen. Langs een ‘sky-walk’, die overdag toegankelijk is voor publiek, komen dak- en moestuinen voor bewoners te liggen.

De parkstrook langs het kanaal is breder gemaakt na inspraak van de bewoners aan de overkant, die vreesden voor grote schaduwplekken op hun woningen. Vandaar ook maar één appartemententoren in plaats van twee. Tussen de nieuwe wijk en de Parkhaven zou een nieuwe brug kunnen worden gebouwd voor voetgangers en fietsers. Maar het is nog onzeker of die er ook komt.
Volgens de planning worden eind 2019 met de werkzaamheden in de wijk begonnen. Een jaar later kunnen de eerste bewoners er hun huizen betrekken.

Morgen deel 11: De compacte stad

Reageren? Klikhier!