Hartstochtelijke literaire avond in oude postkantoor

Door Raymond Taams - De lente aarzelde, dus buiten op de Neude was het vrijdagavond onaangenaam fris. In het voormalige postkantoor flakkerden de hartstochten echter op. De eerste avond van het International Literature Festival Utrecht (ILFU) vond er plaats, met onder anderen Connie Palmen en PJ Harvey als gasten. Er werd gepraat over seks, dood en drank, zoals dat hoort op een literaire avond.

De enorme gewelfde hal is muisstil als PJ Harvey haar poëzie voordraagt. Zo’n vierhonderd serieus kijkend liefhebbers zitten op witte plastic stoeltjes. Op het podium de dichteres, een wat kleine voorovergebogen gestalte met donkere lange haren. Grote schermen tonen de foto’s die bij elk afzonderlijk gedicht horen. PJ Harvey reisde met een fotograaf door conflictgebieden en schreef gedichten bij de foto’s die hij maakte.

De voordracht geschiedt op een wat zware, gedragen manier. Het valt een beetje zwaar op de maag zo aan het begin van de avond, maar het publiek blijft drie kwartier lang ingespannen luisteren. Om kwart voor negen is het klaar en vormt zich een lange rij voor de aansluitende signeersessie.

Connie Palmen is ondertussen al het postkantoor binnengeslopen. Een klein vrouwtje, grote springerige grijze haardos, helemaal in het zwart gekleed; de schrijfster valt direct op als ze, geflankeerd door mensen met t-shirts van de organisatie, langs de rijen met stoelen naar achteren loopt. Ze krijgt een microfoon opgespeld en neemt plaats in een stoel op het podium. Naast haar zit de Vlaamse auteur Kristien Hemmerechts, zij zal Palmen interviewen over haar nieuwste roman.

De presentator, ILFU-directeur Michael Stoker, kondigt het duo aan als ‘de Spice Girls van de Nederlandse literatuur’ en zet twee goedgevulde glazen witte wijn neer op het tafeltje tussen de dames. Palmen begint te stralen. “Oh, wat fijn schat, oh dankjewel lieverd”, zegt ze bijna kreunend terwijl ze zich diep achterover in haar stoel laat zakken. Ze lijkt enkele seconden totaal te vergeten dat ze op een podium voor een volle zaal zit. “Oh, oh, oh wat fijn om begrepen te worden”, mijmert de schrijfster, die er in interviews nooit een geheim van maakt dat ze te veel drinkt. Het is eigenlijk een schitterend poëtisch moment, dat bewijst dat een mens van een gevulde zaal niet direct gelukkig wordt, maar van een gevuld glas wel.

Het gesprek gaat voor een belangrijk deel over zelfmoord. Connies nieuwste boek handelt namelijk over de Amerikaanse dichteres Sylvia Plath, die in 1963 uit het leven stapte. Palmen vertelt een literaire studie te hebben gedaan naar wat zelfmoord precies is.

“Zelfmoord is een offer dat voortkomt uit onze offercultuur. Denk aan Jezus aan het kruis die stierf voor ons. We zijn allemaal opgegroeid in een offercultuur, iedereen die hier zit”, gebaart ze naar het publiek. Hemmerechts memoreert dat Palmen net als Plath getrouwd is geweest met bekende mannen. Is ze niet bang dat mensen na haar dood ook boeken gaan schrijven over haar geruchtmakende huwelijken met journalist Ischa Meijer en politicus Hans van Mierlo? “Lieve schat, ik lig ‘s nachts niet wakker van wat mensen van me denken, ik lig wakker omdat ik te veel drink”, zucht Palmen. De zaal lacht veel en hard tijdens het interview. Een behoorlijk contrast met het optreden van PJ Harvey.

In de naastgelegen kleinere zaaltjes zijn optredens van de 'minder prominente' schrijvers. Arabist Petra Stienen interviewt bijvoorbeeld enkele Syrische auteurs naar aanleiding van een door het festival uitgegeven bundel ter kennismaking met de Syrische literatuur. Stienen, tegen een jong literair talent uit het door burgeroorlog verscheurde land: “De gevoelige mensen onder ons moeten misschien even de zaal verlaten, want de anale seks vliegt je werkelijk om de oren in je boek”.

Na de ietwat platte introductie volgt een onderhoudend gesprek over de verschillen in opvoeding tussen mannen en vrouwen in de Arabische wereld. De interviewster merkt op dat het wellicht eerst lente moet worden in de slaapkamer voordat de Arabische politieke lente echt doorzet. De schrijfster kan zich daar wel in vinden.

Om elf uur is het programma wel zo’n beetje afgelopen; buiten aarzelt de Nederlandse lente nog steeds.