Van Oosten - GroenLinks onderdeel van Bouwend Nederland
Gepubliceerd: woensdag 19 februari 2025 13:59
Kees van Oosten - De 'Ontwikkelorganisatie Ruimte' van de gemeente Utrecht (vroeger Stadsontwikkeling) telt ruim 700 medewerkers en maakt in feite deel uit van Bouwend Nederland. Net als projectontwikkelaars, investeerders en corporaties hebben ze er belang bij dat er in Utrecht veel gesloopt en gebouwd wordt.
Voor de Ontwikkelorganisatie Ruimte betekent dat werk op de plank en carrièrekansen. Voor projectontwikkelaars, corporaties en vastgoed-investeerders betekent het extra winstkansen.
Terwijl er al jaren sprake is van ernstige woningnood, worden er aan de lopende band betaalbare woningen gesloopt en vervangen door woningen die voor Utrechtse woningzoekenden onbetaalbaar zijn.
In een stad met een grote groeiopgave groeien diensten als Stadsontwikkeling/Ontwikkeling Ruimte als kool. Maar is er eenmaal zo'n grote organisatie is, dan kom je er niet meer zo makkelijk vanaf. Dan worden er nieuwe uitdagingen bedacht, want je kunt zo'n dienst niet zomaar ontmantelen en de medewerkers ontslaan.
Zo'n omvangrijke dienst laat zich niet zomaar opheffen en heeft door zijn omvang en zijn relaties met raadsleden een grote invloed. En dus wordt Ontwikkelorganisatie Ruimte niet opgedoekt of afgeslankt, maar kan aan de slag met nog meer plannen maken, voor hoogbouw in het stationsgebied en voor verdichting in de hele stad.
Om de sloop en die nieuwe plannenmakerij, die heel veel geld kost, te rechtvaardigen werd en wordt er steevast aangevoerd dat Utrecht te maken heeft met een sterk groeiende bevolking, maar dat is grote onzin. Die groei komt nauwelijks van de Utrechters zelf: het geboorte-overschot (geboorten - sterftes) is ca. 2000 per jaar en de vergrijzing neemt toe. Om die natuurlijke groei op te vangen zijn echt geen 60.000 extra woningen nodig.
De groei waar de gemeente vanuit gaat is, vreemd genoeg, gewoon afgeleid van het aantal door de gemeente geplande extra woningen in 2040! De omgekeerde wereld dus. Maar om al die extra woningen te slijten wordt iedereen in heel Nederland en waar dan ook in de wereld aangemoedigd om in Utrecht te komen wonen. Zolang ze maar goed zijn van betalen.
'Healthy urban living' is niet voor Utrechters, die hebben het geld niet voor de woningen die in Utrecht worden gebouwd. Dat zijn namelijk vooral woningen in de midden- en dure sector. Er wordt beweerd dat die ook voor doorstromers zijn, maar de Utrechters die het geld hebben om door te stromen zijn al lang doorgestroomd. Wat er nu nog gebouwd wordt is dus voor de welgestelde import.
Sterker nog, om maar zoveel mogelijk te kunnen blijven bouwen, nu Leidsche Rijn straks is voltooid, worden er op grote schaal betaalbare woningen gesloopt. Die moeten plaatsmaken voor woningen die voor Utrechters onbetaalbaar zijn. Duizenden sociale huurwoningen werden in de achterliggende jaren al gesloopt en vervangen door onbetaalbare nieuwbouw. Dat zou zijn omdat ze bouwkundig slecht zijn (hoewel veelal van na 1960), maar vooral omdat de gemeente meer inwoners zegt te willen hebben met minstens een middeninkomen.
Althans, dat is het verhaal. De werkelijkheid is dat aan midden- en dure woningen veel meer te verdienen valt. Ook door de gemeente. Maar in plaats van daar rond voor uit te komen hangt de gemeente het verhaal op dat het voor de leefbaarheid en de veiligheid van de stad beter is als er meer inwoners zijn met minstens een midden inkomen en minder met een laag inkomen. De woningen voor mensen met een laag inkomen zouden dus worden gesloopt om hun aandeel in de samenstelling van de stad terug te dringen. Of beter gezegd om ze de stad uit te werken.
Ooit berekende de staatscommissie "Kosten en kostendragers van transformatie" dat het slopen van sociale huurwoningen en het vervangen daarvan door woningen in de midden- en dure sector miljarden oplevert voor woningcorporaties, projectontwikkelaars én voor gemeenten. De gemeente verdient namelijk veel meer aan de grond als er dure hoogbouw op staat, woningcorporaties verhuren liever aan welgestelde huurders en ontwikkelaars verdienen het meeste aan de bouw van luxe woningen.
Dat rapport van de staatscommissie viel in Utrecht in goede aarde, want, zoals gezegd, sloop en nieuwbouw (verdichting) levert de gemeente veel geld op en voor de Ontwikkelorganisatie Ruimte betekent het veel extra werk op de plank.
Wat niet iedereen weet is dat de woningcorporaties in Utrecht geen vergunning nodig hebben om woningen aan de woonbestemming te onttrekken. Particulieren wel, corporaties niet. Die kunnen dus naar believen slopen om sociale huurwoningen waar ze weinig aan verdienen te vervangen door midden huurwoningen waar ze veel aan verdienen. Wat ook niet iedereen weet is dat woningcorporaties om sociale huurwoningen te verkopen instemming nodig hebben van de gemeente.
Die instemming krijgen ze ongezien. En raadsleden maar roepen dat woningcorporaties minder sociale sociale huurwoningen moeten verkopen! Ze zouden het college kunnen opdragen om die instemming niet te geven, maar dat doen ze niet. In 2000 bestond nog de helft van alle woningen uit sociale huur, inmiddels is dat 32%. De gemiddelde wachttijd op de lijst van woningzoekenden is daardoor opgelopen tot meer dan 14 jaar. Raadsleden van PvdA en GroenLinks roepen heel vroom en schijnheilig dat de woningnood bestreden moet worden en dat er veel te weinig sociale huurwoningen zijn, maar ze hebben daar dus zelf voor gekozen en ze kiezen daar nog steeds voor.
Het was wethouder Marie‐Louise Van Kleef van de PvdA die in 2001 met het DUO-plan kwam om 9600 sociale huurwoningen te slopen en te vervangen door duurdere nieuwbouw. Daar voerde GroenLinks aanvankelijk actie tegen. Maar om te zorgen dat GroenLinks daarmee ophield mocht het in 2006 ook wethouders leveren. Dat werkte prima, want sinds 2006 wordt het door de PvdA begonnen sloopbeleid mede door GroenLinks uitgevoerd.
En om te zorgen dat de SP ook zou ophouden actie te voeren tegen de sloop werd Paulus Jansen van de SP in 2014 in het college opgenomen. Paulus Jansen van de verkoop van de flats (sociale huurwoningen) in Kanaleneiland aan Qatar-speculanten. En, zoals gezegd, raadsleden zouden kunnen beslissen dat woningcorporaties hun sociale huurwoningen niet slopen en niet verkopen, maar dat doen ze niet. En raadsleden zouden kunnen beslissen dat er in het kader van de verdichting niet nog eens duizenden sociale huurwoningen in Overvecht worden gesloopt om plaats te maken voor luxe hoogbouw, maar ook dat doen ze niet. Ook en met name de raadsleden van GroenLinks en de PvdA zijn dus medeplichtig aan de asociale woningnood en ze kiezen daar nog steeds voor.
Wat maakt nu dat ook partijen als GroenLinks, de PvdA en de SP zich zo makkelijk voor het karretje laten spannen van de op sloop- en nieuwbouw beluste Ontwikkelorganisatie Ruimte en vrienden bij Bouwend Nederland?
Partijen wil allemaal dolgraag in het college, want dan ben je belangrijk en misschien word je dan wel wethouder. En om in het college te komen wordt heel veel water bij de wijn gedaan. Dat betekent dat je verantwoordelijkheid neemt voor het tot dan toe gevoerde beleid. Ben je lid van een collegepartij, dan moet je helpen om het collegebeleid uit te dragen. En wat aan de volgzaamheid van de collegepartij bijdraagt is dat ambtenaren geneigd zijn lid worden van de grootste collegepartij en daar veel invloed hebben. Raadsleden worden overvoerd met vage beleidsnotities vol met reclamepraat, te veel om te lezen allemaal. En dan is het maar het makkelijkst om gewoon voor het collegevoorstel te stemmen.
Kortom, als je op grote schaal sociale huurwoningen wil slopen om ze te kunnen vervangen door winstgevende nieuwbouw, is het heel slim om de PvdA, GroenLinks en zo nodig de SP in het college op te nemen. De beste manier om mensen te belazeren die zich diep in de schulden moeten steken om in Utrecht te blijven wonen of 14 jaar op de wachtlijst moeten staan, is natuurlijk om ze te laten belazeren door politieke partijen die beweren op te komen voor de zwakken in de samenleving.
Dat is waarom Fred Dekkers van GroenLinks op de site van GroenLinks beweert "gelukkig komen er heel veel nieuwe, betaalbare woningen bij". * Het wordt tijd dat huurders en woningzoekenden in Utrecht gaan inzien dat collegepartijen, dus ook GroenLinks en de PvdA, in feite de belangen behartigen van Ontwikkelorganisatie Ruimte en Bouwend Nederland en daardoor kiezen voor de woningnood.