In de Utrechtse binnenstad kun je nog verrast worden door een aantal authentieke winkels waarbij het lijkt of de tijd heeft stilgestaan. Een heel bijzondere is drogisterij Woortman, Neude 3, waar sinds de oprichting in 1851 weinig aan het interieur is veranderd.

Interview door Jan Jansen

Eigenaar Hans Rijkhof (76) staat zes dagen per week achter de toonbank of is in zijn kantoortje achter de winkel. Hij is trots op de unieke historie van zijn drogisterij. Alles heeft hij, in de vijfendertig jaar dat hij de winkel bezit, eraan gedaan om de authenticiteit van de winkel in stand te houden. Klanten wanen zich werkelijk in een andere tijd.

Naast het bijzondere interieur is er ook een uniek assortiment. Je kunt er bijvoorbeeld ouderwetse stijfsel, een middel dat gebruikt kan worden om de was te stijven, kopen. Of zelfgemaakte boenwas, meubelwas of marmerwas. Verder is er een uitgebreide keuze in schilderspigmenten en plantaardige kleurstoffen voor wol en zijde. Desgewenst krijgt de klant van Hans Rijkhof of van zijn enige medewerkster Frederike de Boer (50) een uitgebreide toelichting op het gevraagde product en de toepassingsmogelijkheden.  

“Ik heb veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis van mijn drogisterij,”vertelt Hans Rijkhof. ”Die is in 1851 opgericht door de heer Woortman, een telg uit een slagersfamilie. Talloze jaren heeft een gaper uit 1851 de gevel gesierd. In het bevolkingsregister uit 1880 staat dat Johan Woortman drogist en hoofdbewoner is van Neude 3."

"Nadat zijn vrouw Cecilia in 1899 is overleden vertrekt Johan Woortman naar Amsterdam en neemt Koenraad Plantinga de drogisterij over. Deze handhaaft de naam Woortman omdat die inmiddels een begrip in Utrecht is geworden. In 1911 komt Woortman weer terug op zijn oude adres aan de Neude en gaat hij boven de winkel wonen. Hij overlijdt in 1924 op tachtigjarige leeftijd.”

Hans Rijkhof kwam in de jaren zeventig als vertegenwoordiger van de farmaceutische industrie vaak in de drogisterij om producten te promoten. “Ik had vrijwel altijd contact met Roel Nijhuis, de schoonzoon van Koenraad. In 1980 kon ik de winkel overnemen toen bleek dat de kinderen van Roel en zijn vrouw Ietje Nijhuis-Plantinga geen interesse voor overname hadden. De naam Plantinga is totaal drieënnegentig jaar verbonden gebleven aan drogisterij Woortman want Ietje, geboren in 1917, hielp haar vader als kind van zeven jaar al achter de toonbank. Ze heeft hier zo’n achtenzestig jaar lang gewerkt tot 1992. En ik heb dus twaalf jaar met haar samengewerkt."

"Ietje Plantinga wist alles, ze was een wandelende encyclopedie. Ze woonde boven de winkel en vloog de trap op en neer als er klanten kwamen. Ietje bewaakte het karakter van de winkel en het assortiment met overgave en heeft ervoor gezorgd dat de traditie en het oorspronkelijke  interieur gehandhaafd bleven. Toen ik de winkel overnam kon dat alleen onder de voorwaarde dat de naam Woortman en het unieke karakter gehandhaafd werden. Zie het resultaat nu, het ziet er nog precies zo uit als toen ik het overnam.” 

Drogisterij Woortman heeft een vaste klantenkring. “Het zijn klanten uit stad en regio en zelfs uit heel Nederland die op de veelal ouderwetse producten afkomen. Vrijwel iedereen die binnenkomt maakt opmerkingen over de unieke sfeer, over de voor ouderen herkenbare geur en de mysterieuze opschriften op de verweerde emaille bordjes van de apothekerskast uit de begintijd van de winkel. Namen als Alpengras, Consistent wit, Krijn en dergelijke. We hebben zelfs een kast met het opschrift Vergiftkast."

"Frederike en ik vinden het fijn om die opmerkingen te krijgen. Het is hier zo anders als bij de bekende drogisterijketens. Er komen ook toeristen langs die bij het zien van de etalage nieuwsgierig geworden even binnen willen kijken. Die kijken echt hun ogen uit en begrijpen niet dat dit nog bestaat. We laten echte belangstellenden vaak ook even kijkje nemen in het magazijn, de plek waar we zelf de was maken en in het kantoortje. Alle ruimtes ademen dezelfde sfeer. We zijn trots, klantvriendelijk en gastvrij.”

Het zelf bereiden van al die producten als kruidenmixen, boenwas, zwart-op-wit-poeder en dergelijke is intensief werk. “We doen dat in het magazijn achter de winkelruimte. Op de houten stellingen staan potjes opgesteld met opschriften in het Latijn. Er liggen ook voedingssupplementen en pijnstillers gerangschikt op klacht met handgeschreven instructies en wat verteld moet worden bij de verkoop. We vullen zelf de flesjes eau de cologne uit een grote fles. Soms komt er zelfs een klant met een oud flesje 4711 om bij te vullen.”

Met nostalgie alleen kun je geen bedrijf runnen. “We zijn qua assortiment wel met onze tijd meegegaan. Het is wel zo dat we alles eerst heel goed uitzoeken voor we met een leverancier of fabrikant in zee gaan. Het karakter van drogisterij Woortman moet ook voor de toekomst gewaarborgd zijn. Ik ben bijna zevenenzeventig jaar en moet aan mijn opvolging gaan werken. Frederike werkt hier al vijfentwintig jaar en weet van de hoed en de rand. Ze heeft zelfs ook nog een paar jaar met de oude Ietje Plantinga samengewerkt." 

"Met Frederike heb ik het er over gehad om de winkel van mij over te nemen. Ze wil wel graag de verkoop voortzetten maar voelt niets voor de zakelijke beslommeringen. Daarom ben ik nu bezig met mijn opvolging. Belangrijke voorwaarde is dat het unieke karakter van de drogisterij voortgezet wordt. Er zijn al een aantal kandidaten. Maar vooralsnog wil ik graag dat mijn zoon Jörg (40) de winkel voortzet. Hij oriënteert zich daarop want hij moet dan zijn huidige carrière in het bedrijfsleven opzeggen. Ik maak me er hard voor dat drogisterij Woortman zeker nog een generatie op dezelfde voet zal doorgaan.”             

(Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het veertiendaagse blad De Oud-Utrechter van 13 februari 2015).